“Rejuve Nation – Đổi mới Quốc gia” từ ARCASIA 2014

ARCASIA Malaysia 2014
ARCASIA 2014 và các hoạt động kèm theo diễn ra tại Thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia từ ngày 24/06 đến ngày 29/06. Hội KTS Malaysia (PAM) đã nỗ lực tuyệt vời để tổ chức một kỳ ARCASIA thành công về nhiều mặt. Với tất cả những gì đã thể hiện trong 6 ngày hoạt động của ARCASIA 2014, tất cả đại biểu tham dự có thể hình dung được sự chuyên nghiệp và bài bản của PAM trong việc tổ chức ARCASIA với nhiều sự kiện bên lề, gồm có: Triển lãm Thiết kế kiến trúc (ARCHIDEX), Diễn đàn kiến trúc Xanh (GBF), Diễn đàn hành nghề chuyên nghiệp (PPF), Diễn đàn thiết kế Kuala Lumpur (KLDF) và sự kiện Diễn đàn chính (DATUM:KL). ARCASIA 2014 có sự tham dự của KTS Esa Mohamed – Phó Chủ tịch UIA phụ trách khu vực 4, (mới đây đã được bầu chọn là tân Chủ tịch của UIA với sự vận động mạnh mẽ của nhóm các quốc gia ARCASIA). Đoàn Hội KTS Việt Nam tham gia ARCASIA 2014 gồm 05 thành viên do TS.KTS Ngô Doãn Đức – Phó Chủ tịch Hội KTS Việt Nam làm trưởng đoàn.

Hội đồng chấm giải cuộc thi Arcasia 2014
Hội đồng chấm giải cuộc thi Arcasia 2014

Điều hành phiên họp Đại hội đồng ARCASIA là KTS Tan Pei Ing – Chủ tịch đương nhiệm ARCASIA, các Phó Chủ tịch và đại diện của 18 Hội KTS thành viên (vắng Hội KTS Bhutan). Với chương trình nghị sự dày, được tính toán chặt chẽ về thời gian, trong hai ngày họp Đại hội đồng, các đại biểu đã thảo luận và kết luận nhiều nội dung quan trọng, bao trùm phạm vi rộng: Từ vấn đề của từng nước thành viên đến các quyền lợi và trách nhiệm liên quốc gia, từ phạm vi khu vực tới vấn đề toàn cầu có liên quan tới kiến trúc và KTS, từ các vấn đề đối ngoại, giao ước và thực thi hợp tác với các Hội KTS khu vực và quốc tế, tới các kế hoạch phát triển của ARCASIA, và việc tổ chức giải thưởng ARCASIA,…

Tại phiên họp Đại hội đồng, đoàn Việt Nam đã trình bày báo cáo Quốc gia 2013-2014, đồng thời tham gia thảo luận, biểu quyết các vấn đề trong chương trình nghị sự. Trong ngày họp đầu tiên, đoàn Việt Nam đã chuyển tới tất cả các thành viên của Đoàn Chủ tịch và 18 nước tham dự hội nghị Thư ngỏ của Hội KTS Việt Nam gửi giới KTS châu Á với nội dung phản đối việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan HD981 trên vùng thềm lục địa của Việt Nam.

Đại hội đồng đã dành nửa ngày để ứng cử, đề cử, thảo luận và bầu chọn một loạt chức danh chủ chốt, trong đó có việc bầu chọn 3 phó Chủ tịch ARCASIA. Thành phố Hongkong đã được lựa chọn đăng cai ARCASIA 2016. Trong khi đó, cố đô Ayuthaya của Thái Lan sẽ là chủ nhà của ARCASIA năm 2015. Hội KTS Thái Lan đã xác định chủ đề của ARCASIA 2015 là “Future from the past -Tương lai từ quá khứ”.

KTS Võ Trọng Nghĩa và đại diện thay mặt KTS Nguyễn Hòa Hiệp nhận giải hạng mục Public Amenity-Resort Building
KTS Võ Trọng Nghĩa và đại diện thay mặt KTS Nguyễn Hòa Hiệp nhận giải hạng mục Public Amenity-Resort Building

Hoạt động của các Ủy ban chuyên trách của ARCASIA
Các ủy ban của ARCASIA bao gồm: Uỷ ban về Đào tạo KTS; Uỷ ban về Hành nghề chuyên nghiệp; Uỷ ban về Kiến trúc xanh và phát triển bền vững; Uỷ ban về Trách nhiệm xã hội của KTS và Uỷ ban Hữu nghị ARCASIA. Như thường lệ, tại các phiên họp của 04 ủy ban, đại biểu đã thảo luận theo chương trình nghị sự được Chủ tịch và thư ký ủy ban chuẩn bị trước. Chương trình nghị sự của mỗi ủy ban trong mỗi kỳ họp được xây dựng trên cơ sở kế thừa các kết quả của kỳ họp trước, đồng thời thúc đẩy việc triển khai các dự án mới.

1. Ủy ban Đào tạo KTS (ACEA): Các nội dung được bàn thảo bao trùm nhiều lĩnh vực của hoạt động đào tạo KTS trong khu vực, từ đào tạo KTS trong nhà trường tới hoạt động đào tạo tiếp tục sau khi KTS đã ra trường và hành nghề. Tham gia họp Uỷ ban Đào tạo KTS, đại diện Việt Nam là TS.KTS Nguyễn Quốc Tuân đã trình bày báo cáo về đào tạo KTS của Việt Nam, cũng như thảo luận và đóng góp ý kiến cho các nội dung của ACEA.

2. Ủy ban Hành nghề KTS (PPC): Đại diện Việt Nam là KTS Vương Đạo Hoàng đã thảo luận về tình hình hoạt động hành nghề ở các quốc gia ARCASIA. Nội dung này rất đa dạng và gắn với đặc điểm của từng nước thành viên.

Tham gia PPC lần này, Hội KTS Việt Nam báo cáo qua một tham luận do KTS Nguyễn Văn Tất chuẩn bị về “Nâng cao hiệu quả hợp tác trong lĩnh vực tư vấn kiến trúc tại Việt Nam”. Báo cáo nêu ra quá trình phát triển của lĩnh vực tư vấn ở Việt Nam, những thách thức giữa cũ, mới, khác biệt tiêu chuẩn giữa các quốc gia và những vận hội mới. Báo cáo của đoàn Việt Nam đã được đón nhận tích cực từ các nước bạn – đặc biệt là những nước đang phát triển.

3. Uỷ ban Trách nhiệm xã hội của KTS (ACSR): Đại diện Việt Nam là ThS.KTS Nguyễn Vinh Quang đã cùng các đại biểu thảo luận và chia sẻ thông tin về một số mô hình/dự án tiêu biểu dành cho cộng đồng.
– Việt Nam đã trình bày những hoạt động của Hội KTS Việt Nam như tổ chức các cuộc thi thiết kế nhà ở cho cư dân vùng lũ lụt miền Trung, đề xuất các ý tưởng thiết kế nhà ở xã hội và nhiều hoạt động liên quan tới bảo tồn di sản đô thị… Đoàn Việt Nam cũng đề xuất rằng: Một số hoạt động mang tính riêng biệt ở các quốc gia thành viên (như các cuộc thi thiết kế công trình nhà ở xã hội, các hoạt động bảo trợ để phát triển ý tưởng thiết kế,…) có thể và nên được phát triển ở quy mô rộng hơn ở cấp độ khu vực và quốc tế, bởi khi ấy các KTS có thể trao đổi dễ dàng hơn về những giải pháp cho những vấn đề tương tự ở các quốc gia, những ý tưởng sáng tạo sẽ được thực hiện khả thi hơn, đóng góp cho sự phát triển chung của tất cả các quốc gia liên quan.

4. Uỷ ban Kiến trúc Xanh (ACGSA): Đại diện Việt Nam là ThS.KTS Lê Quang Dũng đã cùng các đại biểu thảo luận tập trung vào nội dung:
Xây dựng và hoàn thiện bộ công cụ xếp hạng công trình Xanh chung cho toàn khu vực ARCASIA. Lưu ý cần bổ sung các tiêu chí đánh giá về các hoạt động văn hóa và tập quán xã hội, vì đây cũng là những yếu tố có liên quan trực tiếp đến khái niệm Xanh – Bền vững. Cần chú ý hơn vào các thành tố hoạt động của con người chứ không đơn thuần chỉ xem xét đến các chỉ tiêu kỹ thuật.

“Rejuve Nation – Đổi mới Quốc gia” nhìn từ ARCASIA 2014
Đổi mới Quốc gia là chủ đề của Diễn đàn ARCASIA 2014. Tại lần tổ chức này, Hội KTS Malaysia (PAM) đã thể hiện chủ đề Rejuve Nation ngay từ cách thức tổ chức diễn đàn. Năm nay, thay vì tổ chức diễn đàn với các tham luận được gửi từ các KTS đang hoạt động trong các hội thành viên, thì PAM đã chủ động “đặt hàng” các báo cáo theo chủ đề xuyên suốt của diễn đàn. Do đó, thành phần diễn giả năm nay rất đa dạng, có phạm vi toàn cầu. Các diễn giả đến Kuala Lumpur để chia sẻ, để giới thiệu về những suy nghĩ / giải pháp / sản phẩm / công trình gắn với chủ đề Đổi mới Quốc gia. Có thể thấy, từ những vấn đề đơn giản, vi mô như thiết kế một góc nội thất, một căn nhà nhỏ… tới các giải pháp tổng thể cho cả một đô thị, một cộng đồng, nếu mỗi KTS, mỗi cá nhân đều chú ý tới tương lai của cộng đồng, của dân tộc, thì phải làm sao để có những giải pháp tốt nhất, canh tân nhất để đổi mới cái đã có theo hướng tích cực. Từ những yếu tố vi mô được canh tân, sự đổi mới sẽ lan tỏa rộng hơn trên phạm vi vĩ mô, từ đó, một dân tộc, một quốc gia sẽ có cơ hội thay đổi và hiện đại hóa, tích cực hóa.

Diễn đàn ARCASIA 2014 đã chọn được 11 bài tham luận của các học giả và KTS đến từ Áo, Hàn Quốc, Bỉ, Pháp, Singapore, Italia, Trung Quốc, Sri Lanka, Nhật Bản, Brazil và chủ nhà Malaysia. Với mong muốn chất lượng chứ không chạy theo số lượng, mỗi diễn giả có thời lượng 60 phút để trình bày cặn kẽ báo cáo của mình.

Bên cạnh diễn đàn chính, ARCASIA còn có một số diễn đàn chuyên đề như Diễn đàn Thiết kế (KLDF), Diễn đàn Công trình xanh (GBF), Diễn đàn Hành nghề chuyên nghiệp (PPF). KTS Nguyễn Vinh Quang và KTS Thái Minh Hải Hà (trường ĐH Phương Đông) đã có bài tham luận quan trọng tại diễn đàn PPF và nhận được sự tán thưởng, chia sẻ của đông đảo đại biểu tham dự diễn đàn.

Giải thưởng Kiến trúc ARCASIA 2014 (AAA2014) vinh danh KTS Võ Trọng Nghĩa
Giải thưởng Kiến trúc ARCASIA 2014 được chấm chọn bởi Hội đồng Giám khảo gồm: KTS Tan Pei Ing (Malaysia) – Chủ tịch ARCASIA, KTS Khairiah Talha (Malaysia), KTS Keisuki Maeda (Nhật Bản), KTS Rafiq Azam (Bangladesh), KTS Kazi Ashraf (Hoa Kỳ). Đã có 276 tác phẩm gửi tham dự giải thưởng năm nay trong 6 hạng mục (chia thành 10 thể loại), gồm có:
A1. Nhà ở đơn / A2. Nhà ở tổ hợp
B1. Công trình thương mại / B2. Công trình nghỉ dưỡng / B3. Công trình xã hội – giáo dục / B4. Công trình công cộng đặc biệt
C. Công trình công nghiệp
D. Công trình bảo tồn
E. Kiến trúc với trách nhiệm xã hội
F. Kiến trúc với phát triển bền vững

Ban Giám khảo đã chọn ra 60 tác phẩm lọt vào vòng chung khảo, tiếp theo chọn ra 32 tác phẩm để trao giải, bao gồm 11 Huy chương Vàng (Gold Medal).Hội trường lớn của khách sạn Hyatt Kuala Lumpur như vỡ òa khi BTC công bố giải thưởng cao nhất: Giải Công trình của Năm (Building of the year) thuộc về đồ án Tổ hợp Đại Lải Bamboo của KTS Võ Trọng Nghĩa. Công trình này cũng đạt Huy chương Vàng trong thể loại B2 – Công trình nghỉ dưỡng. Ngoài ra, Việt Nam còn đạt 1 giải Honourable Mention cho công trình Nhà cộng đồng Tả Phìn của KTS Hoàng Thúc Hào và 2 giải Mention cho 2 công trình: 9 Spa và The Nest – đều của KTS Nguyễn Hòa Hiệp.

Liên hoan Sinh viên kiến trúc châu Á – ARCASIA Student Jamboree 2014
Được tổ chức 02 năm một lần vào các năm chẵn cùng với ARCASIA, Liên hoan Sinh viên Kiến trúc châu Á 2014 do Trường đại học Hồi giáo Quốc tế Malaysia đăng cai tổ chức liên hoan với sự tham dự của gần 400 sinh viên quốc tế đến từ các nước thành viên ARCASIA. Tham dự liên hoan, các sinh viên kiến trúc đã có cơ hội giao lưu, học hỏi và chia sẻ những kinh nghiệm trong học tập, giới thiệu những đặc sắc văn hóa của đất nước mình tới bạn bè quốc tế.

Đoàn đại biểu sinh viên kiến trúc Việt Nam gồm 8 SV đến từ trường ĐH Phương Đông – Hà Nội đã có 1 tuần hoạt động sôi nổi trong khuôn khổ Liên hoan sinh viên Kiến trúc châu Á. Các sinh viên đã có những ngày hoạt động tích cực với chương trình sinh hoạt dày đặc song bổ ích như: tour tham quan di sản văn hóa Malaysia, đi thăm các công trình kiến trúc nổi tiếng, đi thăm Thủ đô mới Putrajaya, tham gia Friendship night, biểu diễn văn nghệ truyền thống của từng nước… Đặc biệt, trong khuôn khổ 2 cuộc thi của liên hoan, các sinh viên Việt Nam đều đoạt giải cao: Giải Nhất toàn đoàn cuộc thi Imprint và giải Ba thi vẽ ký họa. Với kết quả này, đoàn Việt Nam đã trở thành nước có thành tích tốt nhất tại Liên hoan sinh viên kiến trúc châu Á 2014.

ARCASIA và sự tham gia của Việt Nam trong tương lai
ARCASIA là một tổ chức nghề nghiệp quốc tế có uy tín trong khu vực và trên thế giới. Việc tham gia “sân chơi” lý thú và bổ ích này là cơ hội để mở rộng hợp tác, tranh thủ các nguồn lực để thúc đẩy sự phát triển theo hướng quốc tế hóa hoạt động hành nghề kiến trúc cũng như đào tạo KTS ở từng nước thành viên.

Những vấn đề được trao đổi, thảo luận ở ARCASIA đã đặt ra một thách thức rất lớn mà chúng ta không nên và không thể bỏ qua trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng mở cửa, các dịch vụ cũng phải mở cửa theo cam kết WTO và các hiệp định thương mại khác sẽ được ký kết trong thời gian tới đây. Trong bối cảnh thị trường thiết kế kiến trúc ở Việt Nam đang bị cạnh tranh quyết liệt, trong lúc chúng ta đang vất vả tìm cách giữ thị trường nội địa, thì những tổ chức thiết kế nước ngoài, các Hội KTS ở một số nước phát triển hơn đã liên tục “xuất khẩu” dịch vụ sang các nước chậm phát triển hơn. Đã đến lúc chúng ta cần đặt ra một kế hoạch dài hơi để thâm nhập sâu vào các định chế quốc tế, trong đó có cả lĩnh vực kiến trúc để nắm thông tin, xây dựng các kế hoạch thích ứng hóa. Chúng ta nên chủ động hành động thay vì bỏ qua và bị bỏ lại trên lộ trình phát triển của thế giới.

Đã đến lúc chúng ta phải vươn lên để có thể chủ động tranh thủ lợi thế của các tổ chức này trong phát triển hoạt động nghề nghiệp của giới KTS Việt Nam, chứ không chỉ dừng lại ở việc giao lưu và học hỏi đơn thuần. Với ARCASIA, để hiểu cơ cấu vận hành của tổ chức này không đòi hỏi quá nhiều thời gian, song để chuẩn bị nhân lực có đủ trình độ, kỹ năng và sự hiểu biết để tham gia ứng cử vào các vị trí chủ chốt của ARCASIA sẽ là một vấn đề không dễ thực hiện ngày một ngày hai.

Thiết nghĩ, nếu Hội KTS Việt Nam thấy thực sự cần thiết phải hội nhập sâu, đã thấy hơi thở cạnh tranh của các KTS nước ngoài đang “phả” gấp gáp phía sau, thì nên có những kế hoạch cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu này. Xin được đề xuất một số nội dung sau:
– Tổ chức nhóm đặc trách tham gia ARCASIA. Việc tham dự thường xuyên sẽ tốt hơn do có sự kết nối liên tục, xây dựng quan hệ liên tục và có thể tranh thủ vận động sự ủng hộ.
– Cần lên kế hoạch đề cử đại diện của Hội KTS Việt Nam tham dự vào ban lãnh đạo của ARCASIA, khi đó, vai trò của Hội KTS Việt Nam trong khu vực và quốc tế sẽ được nâng cao, góp phần xây dựng hình ảnh của Việt Nam chuyên nghiệp và tốt đẹp hơn.
– Tính toán thời điểm để đề cử và chuẩn bị để là hậu phương vững chắc cho đại biểu mà mình giới thiệu.
– Tìm chọn “chân kiềng” thứ 3 đủ mạnh để đảm bảo có nguồn tài trợ cho ARCASIA, đồng thời ngược lại sẽ có thể tận dụng ưu thế của ARCASIA trong việc đưa các doanh nghiệp tư vấn, các sản phẩm vật liệu xây dựng, các tập đoàn kiến trúc và xây dựng của Việt Nam ra quốc tế.
– Điều chỉnh và quốc tế hóa một số hoạt động của Hội KTS Việt Nam, nhằm thu hút các KTS quốc tế tham gia vào sân chơi của Việt Nam, giúp cho KTS Việt Nam dễ dàng trao đổi và tự tin tham gia các sân chơi quốc tế (chẳng hạn, mở rộng phạm vi cuộc thi thiết kế nhà ở vùng thiên tai, nhà ở xã hội,…chúng ta có nên kết hợp với các quốc gia có cùng vấn đề như Thailand, Phillipine, Indonesia cùng tổ chức…?)

Lời kết
Rejuve Nation – Đổi mới Quốc gia có thể được nhìn nhận/thực hiện trong mọi lĩnh vực, ở nhiều khâu của đời sống xã hội. Trong Kiến trúc cũng như nhiều lĩnh vực khác, Rejuve Nation cần được xuất phát từ nhận thức, là cơ sở để thúc đẩy hành động. Mỗi một cá thể có nhận thức và hành động đúng đắn sẽ có thể tác động tới cộng đồng và làm thay đổi, canh tân đất nước. Mỗi KTS Việt Nam đều có thể là những nhân tố, những tế bào góp phần làm đất nước văn minh hơn, hiện đại hơn song vẫn giàu nhân văn và bản sắc.

Sẽ đến một lúc nào đó – Khi mà giới KTS Việt Nam là những người chia sẻ kinh nghiệm nghề nghiệp, sẽ trao đổi công nghệ và bí quyết, sẽ “xuất khẩu” nhân lực và cạnh tranh được với các tổ chức nghề nghiệp trong khu vực?

Hãy suy nghĩ, để tương lai sẽ tốt đẹp hơn!
Hãy hành động, vì tương lai bắt nguồn từ quá khứ, từ hôm nay!
Hãy nghĩ về chủ đề của ARCASIA 2015 mà người Thái đã chọn: Future from the Past – Tương lai từ quá khứ!

TS.KTS Nguyễn Quốc Tuân