Tháng 3/2015, Đại sứ quán Ý đã tổ chức triển lãm “Kiến trúc Không tưởng” trong khuôn khổ chương trình Ý-Việt 2015. Triển lãm đã trưng bày hình ảnh các công trình kiến trúc tiêu biểu do MAXXI Architecture tuyển chọn.
MAXXI – Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật thế kỷ 21 là bảo tàng quốc gia về nghệ thuật đương đại và kiến trúc tại Roma do Bộ Di sản văn hóa Ý sáng lập và quản lý. Bảo tàng là một không gian đa lĩnh vực do Zaha Hadid thiết kế, với mục tiêu thực nghiệm và đổi mới trong nghệ thuật và kiến trúc.
Kiến trúc MAXXI (phần dành riêng cho kiến trúc) là bảo tàng quốc gia đầu tiên về kiến trúc của Italia. Triển lãm “Kiến trúc Không tưởng” tại Việt Nam tập hợp những hình ảnh tiêu biểu trong triển lãm thể hiện phong cách kiến trúc mới của Ý dựa trên ba tiêu chí: tác giả, dự án và chủ đề.
Triển lãm cũng giới thiệu tiểu sử các tác giả nhằm mang đến một cái nhìn tổng quát về quá trình đào tạo KTS Ý và quá trình hội nhập toàn cầu. Cũng như mô tả mối quan tâm của KTS Ý về các chủ đề liên quan đến những ý tưởng nghiên cứu gần đây nhất, như phong cách biểu hiện, xã hội, khoa học, công nghệ và đổi mới môi trường.
Bên cạnh đó, những vấn đề đặc biệt cũng được đề cập đến trong triển lãm như: môi trường và phát triển bền vững, hội nhập với công nghệ mới, không gian công cộng và mối quan hệ giữa cuộc sống của các cộng đồng cũ và mới, thái độ đối với việc tái chế công trình hiện tại, chất lượng của cảnh quan (đô thị và nông thôn), chất lượng và đổi mới trong các dự án nhà ở, mối quan hệ với các di tích lịch sử…
TCKT trân trọng giới thiệu tới bạn đọc một số Công trình và Tác giả tiêu biểu trong triển lãm này!
1. HE
Rome/Italy (2013)
Thiết kế bao gồm một thảm cỏ và bục gỗ với một hình khối nhẹ treo bên trên. Với cấu trúc, màu sắc bắt mắt, HE thu hút mọi người tới nghỉ ngơi, đồng thời thúc đẩy sự tương tác cộng đồng. Vào ban ngày, ánh nắng xuyên qua tấm vải, khiến công trình hiện lên như một khối tích trong suốt, tương phản với kiến trúc của bảo tàng bên cạnh. Khi đêm xuống, HE giống như chiếc đèn lồng treo cao, tỏa sáng và là điểm nhấn cho MAXXI và quảng trường.
BAM! – Turin/Italy
Nhóm KTS trẻ có văn phòng tại Turin. Ngoài công việc trên nhiều lĩnh vực kiến trúc khác nhau, nhóm còn tiến hành các hoạt động nghiên cứu chuyên sâu về nơi ở và thành phố đương đại. Các tác phẩm gần đây của nhóm gồm có: He: Dự án thực hiện tại Bảo tàng MAXXI và Bam: Cửa hàng kiến trúc tàu điện ngầm, dự án đã đạt giải trong cuộc thi quốc tế YAP 2013.
2. EXTRA RETAIL UNIT
Bat-Yam/Israele (2010) “Timing 2010”
Triển lãm Bat-Yam Landscape Architecture Biennale đem đến cơ hội cho việc cải tạo một hệ thống các cửa hàng bán lẻ tại đây. Ở Bat Yam, các cửa hàng bán lẻ chủ yếu nằm ở tầng trệt tại các chung cư cao tầng. Vì thế, mỗi chung cư ở đây đều có vai trò như một trung tâm bán lẻ. Tuy nhiên, đa số các cửa hàng này đều nhỏ, phân bố lộn xộn, không thu hút được sự chú ý của người đi đường. Mặc dù những nơi này đem lại bóng mát và có thể là nơi dừng chân của khách qua đường, nhưng chúng không thực sự là một không gian công cộng tiện nghi. Extra Retail Unit là một giải pháp hữu hiệu làm rộng diện tích của cửa hàng, tạo ra sự nối kết giữa các cửa hàng nhỏ và khoảng không gian công cộng, làm sinh động phần đường phố đang bị lãng quên. Điều này đem lại lợi ích cho các chủ cửa hàng, cho người dân sinh sống trong chung cư, và cả các khách bộ hành.
MATILDE CASSANI VÀ FRANCESCO LIBRIZZI – Milan/Italia
Hai KTS thỉnh thoảng hợp tác với nhau trong các dự án cảnh quan mang tới nhiều ý tưởng sáng tạo bất ngờ. Cả hai tác giả đã giành nhiều giải thưởng danh giá, các tác phẩm của họ được in trên nhiều tạp chí quốc tế và trưng bày tại các bảo tàng nổi tiếng như: Louvre của Paris, Triển lãm Kiến trúc ba năm một lần tại Milan, Storefront for Art and Architecture của New York và Triển lãm Kiến trúc hai năm một lần tại Venezia.
3. 1301 INN – SLOWHORSE
Piancavallo / Italia
Để tu sửa lại khách sạn ở Piancavallo này, người ta đã phải phá đi tầng 1 và tầng 2, sửa lại tầng trệt và xây mới lại ba tầng. Được đỡ bởi hệ cột 3 chân bằng bê tông, công trình sau khi cải tạo, nâng cấp vượt lên mặt đất 5m. Cấu trúc bên trên được làm bằng gỗ và đá acđoa. Phần mái được thiết kế để tuyết có thể tích tụ và tạo nên những tảng thạch nhũ tuyệt đẹp.
ELASTICO SPA – Chieri/ Italia
Elastico SPA là sáng kiến của KTS Stefano Pujatti, văn phòng còn quy tụ các KTS khác như: Valeria Brero, Daniele Almondo và Serena Nano. Văn phòng phối hợp với Elastico03 của Alberto Del Maschio và thực hiện các dự án kiến trúc trên bất kỳ hiện trạng cũng như quy mô nào với kinh nghiệm 15 năm xây dựng và dựa trên khảo sát kỹ lưỡng.Văn phòng đã nhận được các giải thưởng: Mies van der Rohe năm 2013, Giải thưởng Inarch-Ance cho các KTS trẻ năm 2006 và giải thưởng tại Triển lãm Kiến trúc Venice lần thứ 12.
4. TORRE DI CONTROLLO
Marina di Ragusa /Italia (2009)
Tọa lạc tại rìa phía tây của bến cảng, trung tâm quản lý cảng biển đóng vai trò quan trọng cả về chức năng và hình thức kiến trúc. Nhìn từ đất liền, tòa tháp là ranh giới giữa khu vực bên trong cảng bình lặng, yên tĩnh và khu vực ngoài khơi nhiều sóng gió. Vào ban đêm, trung tâm cảng là ngọn hải đăng, và là ánh sáng dẫn lối cho mọi tàu ngoài khơi.
Phía trong trung tâm cảng biển, khách tham quan bị chắn tầm mắt ở các tầng dưới. Khi lên tới tầng trên cùng, được thiết kế bằng kính trong suốt, du khách mới có dịp phóng tầm mắt ra xung quanh. Đây là ý đồ của KTS, nhằm đánh thức cảm giác bị giới hạn, bị lạc lối, thông qua đó toát lên ý nghĩa của trung tâm cảng biển. Một cột bê tông ở giữa xuyên suốt 3 khối hộp đảm bảo tính ổn định và sự phân bố tải trọng đồng đều trong cả công trình.
MARIA GIUSEPPINA GRASSO
Maria Giuseppina Grasso Cannizzo sinh tại Sicilia và tốt nghiệp ngành kiến trúc năm 1974 tại trường đại học “La Sapienza” của Roma. Từ năm 1974 đến năm 1980 bà chuyên tâm vào các hoạt động giảng dạy tại chính trường Đại học này trước khi chuyển đến Torino để làm việc với Công ty Fiat Engineering cho dự án tái cơ cấu lại các trung tâm tâm lịch sử ở Basilicata. Từ năm 1986, bà trở về Sicilia sinh sống và giảng dạy tại trường đại học Palermo và Siracusa từ năm 2008 đến năm 2010. Ngoài các giải thưởng của Triển lãm Kiến trúc Venezia, còn phải kể đến các giải thưởng như: Giải Mies van der Rohe năm 2003 và 2013, giải RIBA Awards của Liên minh Châu Âu năm 2005 và Huân chương Vàng vì sự nghiệp Kiến trúc Italia do Triển lãm Milan trao tặng năm 2012. Cũng năm đó, bà nhận thêm Giải RIBA Awards của Liên minh Châu Âu.
5. MAST
Bologna/Italia (2013)
MAST là một tòa nhà đa chức năng nằm tại khuôn viên công ty G.D. – Tập đoàn Coesia. MAST cung cấp những khu tiện ích cho đội ngũ nhân viên của công ty như: nhà trẻ, nhà hàng, khu đào tạo, câu lạc bộ nhân viên, cũng như những khu vực công cộng như khu trưng bày, nhà hát, quán cà phê, trung tâm thể thao; nhằm để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân viên cũng như chất lượng cho cộng đồng dân cư khu vực. MAST được thiết kế như là một công cụ để cổ vũ sự tương tác của khách tham quan và thúc đẩy những mối quan hệ mới và mối liên kết giữa doanh nghiệp và thành phố.
LABICS – Roma/Italia
Văn phòng KTS và quy hoạch đô thị Labics được thành lập từ năm 2002 tại Roma bởi hai KTS Maria Claudia Clemente và Francesco Isidori. Văn phòng đã giành được nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế, trong đó có Giải MAST của Bologna năm 2006, Giải Thành phố Mặt trời của Roma năm 2007. Labics đã được mời trưng bày sản phẩm tại nhiều Triển lãm KT như Triển lãm Kiến trúc Quốc tế ở Venezia năm 2008 và 2010. Phần lớn các tác phẩm của họ đều được in trong những tạp chí quốc tế quan trọng nhất.
6. CASA E STUDIO D’ARTISTA
Castelrotto/Italy (2012)
Tòa nhà được dựng bên sườn núi ngoại ô thành phố. Ngôi nhà chia thành hai khối, nhìn ra phía thung lũng thị trấn Castelrotto. Phần nhỏ hơn là một khối bê tông đóng vai trò là phòng làm việc của người nghệ sỹ, trong khi phần còn lại có chiều cao gấp 2 lần. Công trình sử dụng hệ thống khung gỗ nhẹ làm kết cấu chịu lực chính. Cấu trúc gỗ chữ V tạo nên điểm nhấn về mặt kỹ thuật cho công trình.
MODUS ARCHITECTS – Bressanone/Italia
Sau khi tốt nghiệp tại trường Đại học Harvard, Sandy Attia và Matteo Scagnol đã thành lập văn phòng kiến trúc MODUS vào năm 2000. Đó là một sự kết hợp hai chủ thể với nền tảng kiến thức và văn hóa khác nhau. Dự án của họ đã được trưng bày tại triển lãm kiến trúc hai năm một lần tại Venice và đã nhận được giải thưởng trong nước và quốc tế. Mới đây, họ đã hoàn thành công trình gồm 5 trường học, 1 trung tâm tâm lý trị liệu, và tham gia vào một số các dự án cơ sở hạ tầng khác.
7. COMPLESSO RESIDENZIALE
Assago/Italy (2011)
Công trình nhà ở phức hợp này là sự cộng sinh giữa kiến trúc và cảnh quan, chính vì vậy sự kết hợp của các yếu tố nhân tạo và tự nhiên đã mang đến chất lượng nhà ở cũng như cảm giác gần gũi cho cư dân sinh sống tại đây. Mỗi căn hộ có khu vườn mùa đông để điều chỉnh nhiệt và tạo ra một cảnh quan mang đậm tính chất cá nhân, kích thích sự trao đổi năng động giữa con người và môi trường.
OBR OPEN BUILDING RESEARCH – Genova/Italy, Luân đôn/Anh, New York/Mỹ
OBR Open Building Research thành lập vào năm 2000 nhằm nghiên cứu những phương thức mới xây dựng nhà ở đương đại, tạo mạng lưới thiết kế giữa Genova, Luân đôn và New York. Hai nhà sáng lập Paolo Brescia và Tommaso Principi đã từng làm việc cùng nhau tại văn phòng KTS Renzo Piano. Họ tham gia vào các chương trình xã hội và là giảng – viên khách mời tại nhiều trường Đại học châu Âu và châu Á. OBR đã tham gia vào nhiều chương trình công cộng cũng như tư nhân tại nhiều nước có nền kinh tế mới nổi với mong muốn quảng bá ý nghĩa cộng đồng và bản sắc cá nhân qua các công trình kiến trúc của họ.
8. NUOVA OFFICINA PRF – UMO
Dự án được đề ra nhằm giải quyết vấn đề về sự hài hòa giữa xưởng đóng tàu Fincantieri mới được xây dựng và vịnh Castellammare di Stabia. Công trình mới chứa đựng trong nó khu vực nhà kho bị bỏ hoang trước đây, đồng thời bảo tồn hình dáng của nhà kho. Công trình có chiều dài khoảng 260m, chiều cao thay đổi tùy thuộc theo công năng. Cụ thể: khu vực chuẩn bị sản xuất có chiều cao 23.20m tính từ sàn tới phía dưới kết cấu mang lực mái, khu vực đóng thân tàu có chiều cao 35.20 m. Dự án hướng tới 2 mối quan hệ: một mặt nó xác định tầm nhìn ra vịnh và về phía ngọn núi nhìn ra biển, mặt khác, công trình là sự tương tác nhằm thúc đẩy các khu vực đầy tiềm năng gần đó. Công trình sử dụng kết cấu thép, kết hợp với nhiều vật liệu ốp đa dạng: phần phía dưới là thép lượn sóng, trong khi phía trên là thép mịn sơn trắng. Mô típ 2 màu còn được áp dụng trong chi tiết cửa, với các sọc xanh da trời và trắng xen kẽ.
UMBERTO RIVA – Milan/Italia
Umberto Riva sinh năm 1928 tại Milan, tốt nghiệp trường IUAV năm 1959. Từ năm 1998 ông là thành viên của Viện hàn lâm S. Luca. Ông thiết kế các dự án quy mô khác nhau, từ khu đô thị đến các tòa nhà đơn lẻ, từ phong cảnh đến nội thất, từ thiết kế triển lãm đến các loại đèn và đồ nội thất. Triển lãm “Umberto Riva: Moving from Painting ” khai mạc lần đầu tiên vào năm 1997. Năm 2003, ông giành được Huy chương vàng tại triển lãm kiến trúc ba năm một lần tại Milan.
9. WHATAMI
Whatami là quần đảo tưởng tượng, được hình thành từ nhiều hòn đảo nổi và một quả đồi rộng cho việc nghỉ ngơi, thư giãn. Trên ngọn đồi, nhiều bông hoa nhân tạo lớn được thiết kế, cung cấp bóng mát vào ban ngày, và ánh sáng khi đêm xuống. Dự án là sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố tự nhiên và nhân tạo, hình thành một không gian cảnh quan thơ mộng, bồng bềnh trong quảng trường MAXXI.
STARTT
Simon Capra, Claudio Castaldo, Francesco Colangeli và Dario Scaravelli hợp tác từ năm 2008 để tạo nên STARTT (viết tắt từ tên thành viên), một văn phòng về kiến trúc và chuyển đổi chức năng. Chính cái tên của văn phòng đã thể hiện cách tiếp cận chi tiết đến các sản phẩm kiến trúc và nghiên cứu, xác định rõ các dự án như một phần của hệ chức năng phức tạp. Quá trình thiết kế là một công cụ để đề xuất một dạng quan hệ mới hoặc đánh giá công trình đang tồn tại.
10. MUSEO NAZIONALE DELL’AUTOMOBILE
Tính đối xứng của công trình cũ được “định nghĩa lại”, hướng tới môi trường xung quanh và nhấn mạnh sự liên hệ với Largo Unità d’Italia. Một không gian sự kiện mới được hình thành bằng cách phủ lên sân trong cũ một mái kính. Cánh phía Tây của công trình được xây mới, đem đến sự liên tục về không gian trên mặt đứng.
CZA CINO ZUCCHI ARCHITETTI
Sinh ra và làm việc tại Milan, Cino Zucchi hiện là giảng viên Kiến trúc và Thiết kế đô thị tại Đại học Politecnico Milano kiêm giảng viên thỉnh giảng tại Đại học Harvard GSD. Văn phòng kiến trúc của ông CZA cam kết phát triển các giải pháp không gian mới trong sự thay đổi nhanh chóng của không gian cảnh quan đô thị. Nhờ vào những giải pháp đổi mới, văn phòng CZA đã được thiết kế rất nhiều các dự án tại Ý và trên thế giới.
PV
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 02/2015)