Nếu muốn tìm hiểu định nghĩa của từ “ deconstructivism ” (khi nó không xuất hiện trong từ điển), nó có nghĩa là phá vỡ hoặc phá hủy cấu trúc xây dựng cho dù đó là vì lý do kết cấu hay chỉ là một hành động nổi loạn nào đó. Có lẽ vì lý do này mà nhiều người hiểu lầm phong trào Deconstructivism.
Deconstructivism, trên thực tế không phải là một phong cách kiến trúc mới, cũng không phải là một chủ nghĩa sáng tạo cuồng nhiệt như Avant-garde chống lại kiến trúc hay xã hội. Nó không tuân theo “quy tắc” hoặc tính thẩm mỹ cụ thể, cũng không phải là một cuộc nổi loạn chống lại một tình trạng khó xử xã hội. Đó đơn thuần là sự giải phóng các khả năng vô hạn của việc chơi đùa với các hình dạng và trọng lượng của chúng.
Trong thời gian diễn ra Chiến tranh thế giới thứ nhất, những kỹ sư người Nga đã phá vỡ các quy tắc của kiến trúc và thành phần cổ điển và trình bày một loạt các bản vẽ đã thách thức “các định mức hình học” vào thời điểm đó. Quan điểm và thử nghiệm quan trọng của họ với các hình thức làm rối loạn nhận thức truyền thống về kiến trúc và mở ra trước mắt cộng đồng về khả năng vô tận của việc phá vỡ các quy tắc kiến trúc. Sau chiến tranh, đất nước đã trải qua những thay đổi triệt để, tác động của những cuộc cách mạng về kiến trúc này là điều không thể tránh khỏi. Kiến trúc được xem như một hình thức nghệ thuật cao, ảnh hưởng và bị ảnh hưởng bởi xã hội. Do đó, cách mạng xã hội chính là cuộc cách mạng trong kiến trúc. Hình học, dù trong nghệ thuật hay kiến trúc đã trở thành điều bất thường. Vladimir Tatlin thiết kế một tượng đài uốn cong bị mắc kẹt bên trong một khung xoắn cho đại hội Quốc tế lần thứ ba vào năm 1919 . Aleksandr Rodchenko đã trình bày một thiết kế thử nghiệm cho một đài phát thanh mà ông trình bày tất cả các loại thử nghiệm hình học bất thường. Tuy nhiên, những cấu trúc đầy tính cực đoan này cũng như hàng trăm cấu trúc khác không bao giờ được “thấy ánh sáng mặt trời” và mãi ở lại dưới dạng bản phác thảo với một phương pháp tiếp cận hấp dẫn mà vẫn chưa được khám phá .
Song song với phong trào Constructivism của Nga, phong trào hiện đại đã tìm được con đường cho chính nó. Có lẽ đó là thời điểm của cả hai phong trào khiến mọi người mù quáng chọn Chủ nghĩa hiện đại. Chiến tranh thế giới vừa kết thúc và mọi người đã tuyệt vọng vì sự ổn định và tinh tế mà họ bỏ lỡ; chủ nghĩa Constructivism không có cơ hội. Những chi tiết trang trí đã bị tước đi, chỉ để lại những thứ gọn gàng, thanh lịch nhưng trần trụi về công năng.
Quan niệm sai lầm về chủ nghĩa này có thể là kết quả của chính nghĩa đen của thuật ngữ đó. Từ này khi dịch đơn thuần là hành động phá hủy, hoặc xé nát một cấu trúc hiện tại, ngụ ý một hành động nổi loạn. Deconstructivism không thực sự là một phong trào kiến trúc có tác động mạnh mẽ hay một phong cách nghệ thuật khiến thế giới náo loạn hay thay đổi nền kiến trúc như chúng ta biết. Đó là một sự pha trộn của chủ nghĩa hiện đại và chủ nghĩa xây dựng của Nga, với một chút ảnh hưởng từ chủ nghĩa hiện đại , chủ nghĩa biểu hiện và chủ nghĩa lập thể.
Thuật ngữ đầu tiên xuất hiện vào những năm 1980, như một ý tưởng được phát triển bởi nhà triết học người Pháp Jacques Derrida. Derrida, một người bạn của Peter Eisenman , đã phát triển ý tưởng phân mảnh một tòa nhà và khám phá sự bất đối xứng của hình học (lấy cảm hứng từ Constructivism) đồng thời duy trì chức năng cốt lõi của không gian (lấy cảm hứng từ chủ nghĩa hiện đại). Công chúng lần đầu tiên nhận thấy phong trào deconstructivism trong những năm 1980 của cuộc thi Parc de la Villette qua chiến thắng của Bernard Tschumi, cũng như thiết kế của Derrida và Eisenman.
Phong cách này đã thu hút sự chú ý trong triển lãm Kiến trúc Deconstructivist năm 1988 của MOMA, do Philip Johnson và Mark Wigley tổ chức, nơi trưng bày các tác phẩm của Zaha Hadid, Peter Eisenman, Daniel Libeskind và nhiều tác phẩm khác. Quay lại sau đó, Deconstructivism không được coi là một phong trào hoặc một phong cách như chủ nghĩa lập thể hoặc chủ nghĩa hiện đại.
Theo các lý thuyết của Derrida và cách tiếp cận “tiên phong” của kiến trúc Nga, các kiến trúc sư bắt đầu khám phá không gian và khối lượng. Phong cách được đặc trưng bởi sự mất đối xứng hoặc tính liên tục. Các quy tắc thiết kế đã bị phá vỡ và “ hình thức theo chức năng ” bị bỏ quên, nhưng bằng cách nào đó, sự tinh tế và thanh lịch của chủ nghĩa hiện đại vẫn còn. Phần vỏ của cấu trúc được điều khiển và thay đổi thành dạng hình học không thể dự đoán được, nhưng chức năng của tòa nhà đã được bảo tồn. Về cơ bản, các kiến trúc sư bắt đầu vui vẻ, và thay vì tự hỏi liệu thiết kế có thực tế hay không, câu hỏi chính là: Tại sao không?
Tuy nhiên, hầu hết các kiến trúc sư đã chối bỏ cái nhãn mác “Deconstructivism”, cách ly chính bản thân khỏi bất kỳ sự đổi mới nào. Bernard Tschumi tin rằng việc “kêu gọi công việc của những kiến trúc sư này là ‘phong trào’ hay ‘phong cách’ mới nằm ngoài bối cảnh xã hội và cho thấy sự thiếu hiểu biết về ý tưởng của họ”. Ông cho rằng đó chỉ là một động thái chống lại chủ nghĩa hậu hiện đại. Nhưng thật không may, thuật ngữ mới đó đã cộng hưởng với công chúng, và công trình của họ đã được gọi là “deconstructivism” kể từ đó. Thực tế, cách tiếp cận thiết kế Deconstructivism của họ đã tạo ra một số cấu trúc mang tính biểu tượng và được hiện hữu trong những chiến thắng kiến trúc trên thế giới cho đến nay, và chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm kiến trúc sư sắp tới.
Xem thêm: Mỹ học kiến trúc dưới góc nhìn deconstruction
Xem toàn bộ album:
Lee.A – TCKT.VN
(Biên dịch từ Archdaily)
© Tạp chí kiến trúc
