Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia (GTKTQG) do Thủ tướng Chính phủ giao cho Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Bộ Xây dựng, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch phối hợp tổ chức từ năm 1994 theo định kỳ 2 năm một lần nhằm tôn vinh các tác giả – tác phẩm kiến trúc xuất sắc trên toàn quốc. Năm 2012 là một năm đặc biệt, năm ghi dấu Kỳ GTKTQG lần thứ 10.
Qua 10 kỳ Giải thưởng, Hội đồng GTKTQG đã nhận được 1515 tác phẩm tham dự, đã trao 9 giải Nhất, 62 giải Nhì, 152 giải Ba, 183 giải Khuyến khích và Giải thưởng Hội đồng cho các tập thể và cá nhân tác giả – tác phẩm đoạt giải. Thành quả này là niềm tự hào, là sự ghi nhận tài năng cùng những nỗ lực chung của giới kiến trúc sư đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Sau hai thập kỷ đi vào cuộc sống, GTKTQG đã chính thức trở thành một sự kiện đáng mong đợi đối với giới KTS cũng như đông đảo người dân yêu mến nghệ thuật kiến trúc. Mỗi cuộc thi, giải thưởng đều có những tiêu chí, mục đích riêng, GTKTQG chưa hẳn là một bức tranh tổng thể, đáp ứng hết mong muốn, nguyên vọng của tất cả mọi người trong và ngoài giới kiến trúc. Tuy nhiên, với những thông điệp rõ ràng, nhất quán, hướng đến một nền kiến trúc xanh, hiện đại và giàu giá trị nhân văn, Giải thưởng đang ngày càng tạo nên những chuyển biến trong nhận thức xã hội, giúp mọi người hiểu rõ hơn về vai trò, chức năng của kiến trúc, về bản chất văn hóa và tính xã hội sâu sắc của kiến trúc trong đời sống con người. Giải thưởng cũng là sự ghi nhận trân trọng nhất nhằm động viên, khích lệ tư duy sáng tạo và trách nhiệm xã hội của các thế hệ KTS Việt Nam.
Mặc dù diễn ra trong bối cảnh kinh tế đất nước đang gặp nhiều khó khăn, nhất là trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản, GTKTQG lần thứ 10 – năm 2012 vẫn nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các KTS trong và ngoài nước. Giải thưởng lần này quy tụ được 140 công trình – tác phẩm tham dự bao gồm 15 ấn phẩm, 24 đồ án quy hoạch – thiết kế đô thị và 101 công trình kiến trúc. Tác phẩm – công trình dự thi cũng đến từ các vùng miền khác nhau, từ những thành phố lớn cho đến những nơi địa đầu tổ quốc, từ đồng bằng cho tới miền núi và cao nguyên… So với chín kỳ Giải thưởng trước, kỳ này, phần lớn các công trình kiến trúc được thiết kế theo xu hướng đương đại, kết hợp có chắt lọc bản sắc truyền thống, quan tâm đến tính thích ứng khí hậu và giảm bớt rất nhiều công trình kiến trúc chạy theo hình thức nệ cổ mà Hội KTS Việt Nam từng cảnh báo với các công trình trụ sở cơ quan công quyền và nhà ở trước đây.
Hội đồng Giải thưởng năm nay cũng ghi nhận những cố gắng đổi mới và sáng tạo trong ý tưởng thiết kế, trong các giải pháp tạo điều kiện tối ưu cho không gian sống và làm việc của con người, trong việc ứng dụng các vật liệu thân thiện môi trường và sự hòa nhập với cảnh quan xung quanh công trình kiến trúc… Trên cơ sở tiêu chí của Giải thưởng, Hội đồng nhấn mạnh 3 yếu tố:
– Tính sáng tạo trong nghệ thuật kiến trúc.
– Ý nghĩa xã hội và nhân văn của tác phẩm – công trình.
– Giá trị định hướng cho phát triển nền kiến trúc Việt Nam đương đại.
Sau khi nghiên cứu, xem xét toàn bộ hồ sơ tham dự Giải thưởng và danh sách đề cử của các Hội đồng chuyên ngành, Hội đồng GTKTQG 2012 quyết định trao 1 giải Nhất, 5 giải Nhì, 17 giải Ba, 15 giải Khuyến khích cùng 2 Bằng Khen cho các tác giả KTS Trẻ và 3 Bằng Khen cho các tập thể/ đơn vị đạt nhiều thành tích trong kỳ Giải thưởng lần này.
Mặc dù tác phẩm – tác giả tham dự GTKTQG 2012 khá phong phú và đa dạng về thể loại, quy mô, nhưng vẫn thiếu vắng những ấn phẩm kiến trúc chuyên sâu về lý luận và thực hành, thiếu các đồ án, công trình đáp ứng những nhu cầu cấp thiết trong cuộc sống như nhà ở xã hội và quy hoạch và kiến trúc nông thôn mới… Một số công trình đã thể hiện sự quan tâm, hưởng ứng xu thế phát triển kiến trúc xanh nhưng rất tiếc là chưa đạt tới kỳ vọng của Hội đồng về Giải Kiến trúc Xanh kỳ này.
Công cuộc tìm tòi sáng tạo và đổi mới luôn luôn đi cùng với những khó khăn, thách thức và trách nhiệm xã hội, đòi hỏi mỗi KTS không ngừng lao động sáng tạo, thử nghiệm. Và tất nhiên, không phải thử nghiệm nào cũng dễ dàng đi tới thành công. GTKTQG 2012 đã khép lại với những thành công nhất định và niềm kỳ vọng vào các tác giả – tác phẩm kiến trúc xuất sắc hơn nữa trong những kỳ Giải thưởng tới.
Thay mặt Hội đồng GTKTQG, tôi xin cảm ơn và nồng nhiệt chúc mừng các tác giả và nhóm tác giả đạt giải đã đóng góp cho sự thành công của Giải thưởng kỳ này và góp phần tích cực vào sự phát triển của kiến trúc nước nhà. Xin được cảm ơn các nhà quản lý kiến trúc và quy hoạch, các chủ đầu tư, các doanh nghiệp và các nhà báo đã quan tâm và đồng hành cùng giới kiến trúc sư và GTKTQG.
Xin chúc tòan thể anh chị em kiến trúc sư Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nâng cao tinh thần trách nhiệm xã hội, tích cực đổi mới và sáng tạo hơn nữa trong lao động nghệ thuật để sáng tác ra những công trình kiến trúc đẹp, hướng tới một nền kiến trúc xanh, hiện đại và giàu bản sắc!
KTS Nguyễn Tấn Vạn
Chủ tịch Hội KTS Việt Nam
