Về đồ án quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị khu vực Trung tâm Hòa Bình – TP Đà Lạt

Vừa qua, Hội KTS Việt Nam nhận được ý kiến của nhiều KTS thể hiện sự không đồng tình với một số nội dung của Đồ án quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị khu vực trung tâm Hòa Bình, TP Đà Lạt (sau đây gọi tắt là Đồ án). Sau khi nhận được tài liệu liên quan đến Đồ án do Sở Xây dựng Lâm Đồng cấp, Hội KTS Việt Nam đã họp Hội đồng Kiến trúc ngày 15/4/2019 để trao đổi. Những ý kiến chính của Hội đồng về Đồ án được tổng hợp lại trong bài viết

1. Quan điểm chung

• Hội KTS Việt Nam nhận thấy: Cải tạo, chỉnh trang khu Trung tâm Hòa Bình, TP Đà Lạt là chủ trương đúng và cấp thiết. Bởi vì đây là khu phố thị trung tâm của người việt ở Đà Lạt đang xuống cấp, nhưng có giá trị đặc trưng và là một bộ phận cấu thành nên cấu trúc không gian đô thị Đà Lạt;
• Trong cải tạo, chỉnh trang, cần chú trọng cân bằng giữa phát triển và bảo tồn – Phát triển nhưng không làm mất đi giá trị đặc trưng về quy hoạch, kiến trúc và cảnh quan của khu phố. Đồng thời bảo tồn không chỉ giá trị vật thể (công trình kiến trúc và cảnh quan có giá trị) mà cả giá trị phi vật thể (di sản ký ức, lối sống và văn hóa địa phương);- Để đảm bảo tính pháp quy của Đồ án, cần kiểm tra các cơ sở pháp lý và quy trình thực hiện Đồ án.

2. Ý kiến về Đồ án

Do thông tin về Đồ án được Sở Xây dựng Lâm Đồng cấp chưa đầy đủ, nên những ý kiến góp ý có thể còn những hạn chế nhất định.

Mặt tích cực của Đồ án:

• Tổng thể khu vực trung tâm Hòa bình được chia thành 5 phân khu, trong đó, giải pháp bảo 2 tồn khu chợ Đà Lạt và chỉnh trang khu dân cư phía Tây là hợp lý;
• Tạo nhiều không gian công cộng mở dưới dạng quảng trường và vườn hoa;
• Khai thác không gian ngầm (dùng để xe và dịch vụ thương mại,…);
•  Tổ chức giao thông cơ giới, ưu tiên không gian cho người đi bộ.

Ý kiến trao đổi cụ thể:

– Ý kiến chung:

• Nên nghiên cứu, phân tích kỹ hơn lịch sử và hiện trạng khu trung tâm Hòa Bình để đánh giá đúng các giá trị nhiều mặt về: Tổng thể khu phố, các công trình kiến trúc có giá trị, cảnh quan tự nhiên và cảnh quan hoạt động của cộng đồng cư dân (giá trị phi vật thể). Đây là những căn cứ quan trọng để đề xuất các giải pháp cụ thể có tính thuyết phục;
• Cần nghiên cứu xác định rõ những chức năng mới, quy mô và hình thức kiến trúc mới, đảm bảo phù hợp với sức chứa và đặc điểm của khu vực về: Kiến trúc, mật độ xây dựng, hệ số sử dụng và tỷ lệ kiến trúc đô thị;

– Ý kiến cụ thể:

+ Khu đồi dinh:

• Giá trị đặc trưng là: Đồi cao với nhiều cây thông lưu niên và công trình Dinh Tỉnh trưởng khiêm tốn ẩn trong cảnh quan.
• Giải pháp xây dựng khách sạn quy mô lớn ở đây là không phù hợp. Nên giữ là Đồi Xanh. Có thể khai thác công trình Dinh Tỉnh trưởng vào mục đích du lịch cao cấp. Đồng thời, có thể bổ sung thêm một số chức năng dịch vụ du lịch với kiến trúc quy mô nhỏ, không làm mất đặc trưng cảnh quan – Đồi xanh của khu vực đồi Dinh.

+ Khu vực rạp Hòa Bình:

• Công trình kiến trúc ban đầu của rạp Hòa Bình do KTS L.G Pineau thiết kế theo xu hướng tiền hiện đại. Trải qua thời gian, mặc dù công trình đã có nhiều thay đổi, nhưng khu vực này vốn là không gian chợ truyền thống nên có giá trị như một di sản ký ức của cộng đồng dân cư Đà Lạt. Do đó cần nghiên cứu để khai thác giá trị ký ức của không gian di sản này trong công trình mới.
• Công trình mới nên có quy mô vừa phải, tỷ lệ phù hợp với khung cảnh của khu phố, chú trọng mối liên kết với Chợ Đà Lạt hiện nay như một thành phần chuyển tiếp không gian quan trọng của cấu trúc khu trung tâm Hòa Bình: Phố – Chợ – Hồ Xuân Hương. Các chức năng mới, hiện đại cần thiết có thể cân nhắc khai thác không gian ngầm.

+ Tầm nhìn cảnh quan và mối liên kết công trình cũ – mới:

• Tầm nhìn cảnh quan từ khu phố Hòa Bình xuống không gian chợ, đặc biệt, tầm nhìn ra phía hồ Xuân Hương, cần được chú trọng. Do đó, không nên xây dựng thêm công trình chắn tầm nhìn từ khu phố Hòa Bình ra Hồ Xuân Hương, như: Công trình hỗn hợp dịch vụ, thương mại đặt ở ngã ba phía đầu Rạp Hòa Bình hay các công trình khách sạn, dịch vụ ở phía Đông quảng trường sóng hoa,…
• Đặc biệt lưu ý tính chất chuyển tiếp hài hòa giữa các công trình mới và cũ về tỷ lệ và khối tích công trình để đảm bảo hình thái thống nhất của không gian khu phố trung tâm Hòa Bình trong quá trình phát triển liên tục.

3. Kiến nghị

Đơn vị tư vấn có thể tham khảo các ý kiến chuyên môn để hoàn chỉnh Đồ án quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị khu vực trung tâm Hòa Bình, TP Đà Lạt đạt chất lượng cao, xứng tầm với đô thị Đà Lạt hiện đại, đồng thời phát huy được bản sắc độc đáo của một Đô thị xanh – Đô thị trong Rừng.

GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông  – Phó Chủ tịch Hội KTS Việt Nam

Căn cứ tài liệu có được từ Sở Xây dựng Lâm Đồng cấp, để khách quan chúng ta cũng cần nhìn nhận đánh giá những “cái được” của đồ án. Cụ thể: (i) Qui hoạch theo hướng tạo nhiều không gian mở; (ii) TKĐT hướng tới bền vững và xanh… Tuy nhiên, tôi cũng cơ bản thống nhất với ý kiến của các thành viên Hội đồng

• Khu trung tâm Hòa Bình là bộ phận cấu thành nên thương hiệu “Thành phố trong rừng” nên cần thận trọng trong quá trình NC lập qui hoạch
• Ở trung tâm Hòa Bình có hai khu vực nhạy cảm đó là: đồi Dinh Tỉnh trưởng và rạp Hòa Bình, rất cần một NC cẩn trọng, thấu đáo… Từ một độ cao đồi Dinh Tỉnh trưởng không nên xây dựng một công trình mới có hình khối, tỉ lệ và chiều cao quá lớn. Nên giữ lại công trình kiến trúc Dinh Tỉnh trưởng để cải tạo chỉnh trang, chuyển chức năng sử dụng sang DVDL… Khu vực rạp Hòa Bình cũng cần nghiên cứu thêm để đảm bảo tinh thần Nơi chốn…
• Cần mở rộng không gian hướng Hồ Xuân Hương, tạo không gian mở rộng hơn cho khu vực quảng trường…

TS. KTS Lê Thành Vinh  – Nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn Di tích

Cần đảm bảo rằng QHCT tỉ lệ 1/500 Khu trung tâm Hòa Bình trên quan điểm bảo tồn, cải tạo chỉnh trang và có yếu tố xây dựng mới nhưng không làm mất đi ý nghĩa giá trị di sản Nơi Chốn. Các công trình kiến trúc trong khu vực đã có tuổi đời lâu năm dù chưa được xếp hạng là di sản nhưng chúng có giá trị về hình ảnh đô thị lịch sử. Việc xây dựng các công trình mới có khối tích, tỉ lệ, chiều cao… trên đồi Dinh Tỉnh trưởng và rạp Hòa Bình là không cần thiết vì chúng có nguy cơ làm suy giảm giá trị LS của khu vực trung tâm này.

PGS.TS.KTS Trần trọng Hanh

Do tài liệu liên quan đến Đồ án do Sở Xây dựng Lâm Đồng cấp chưa đầy đủ, nên tôi chỉ trình bày quan điểm:

• Thống nhất chủ trương của Tỉnh, TP.Đà Lạt là cần phải lập QHCT tỉ lệ 1/500 Khu trung tâm Hòa Bình;
• Phải NC phân tích kĩ hiện trạng trên cơ sở các yếu tố LSVH, kiến trúc, cảnh quan, thực trạng xây dựng và hạ tầng đô thị;
• Phải NC cụ thể đến từng ô phố, lô đất…;
• Các mối quan hệ kiến trúc, cảnh quan, các khu vực cần bảo tồn, phát huy giá trị, các khu vực cải tạo, chỉnh trang và khu vực có khả năng xây dựng mới;
• Tổ chức giao thông trên cơ sở phải đảm bảo các mối quan hệ giữa các khu chức năng và lân cận;
• Cần tiếp tục lắng nghe để tiếp thu, chỉnh sửa.

---

(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 04-2019)