Tối ngày 20/05/2025, tại Nhà hát Lớn Hà Nội đã diễn ra Lễ trao Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia lần thứ 16 (2024 – 2025) và vinh danh 53 tác phẩm xuất sắc trong các lĩnh vực kiến trúc. Sự kiện không chỉ đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình tôn vinh sáng tạo kiến trúc mà còn mang ý nghĩa sâu sắc khi diễn ra đúng dịp cả nước long trọng kỷ niệm 50 năm Ngày Thống nhất đất nước (1975-2025).
Lễ trao giải có sự tham dự của Đ/c Trần Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính Phủ; Đ/c Đinh Thị Mai, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo & Dân vận Trung ương; Đc Nguyễn Tường Văn Thứ trưởng BXD; Đc Hoàng Đạo Cương Thứ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch; Đ/c Đỗ Hồng Quân, Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam; Đ/c Trung tướng Trương Thiên Tô, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; Đ/c Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội; các lãnh đạo Đại diện Bộ Nội Vụ, Bộ Tài Chính; Chủ tịch các Hội, Hiệp Hội trung ương. Hội KTS Việt Nam có sự góp mặt của Đ/c Phan Đăng Sơn – Chủ tịch Hội cùng các đc Lãnh đạo, Thường Vụ, Ban chấp hành Hội; các kiến trúc sư đại diện cho các Hội, Chi hội KTS, các thế hệ KTS cả nước, đại diện các doanh nghiệp đã đồng hành cùng Hội KTS Việt Nam và các đơn vị báo chí, truyền thông.
Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia là giải thưởng cấp quốc gia cao quý nhất được trao trong lĩnh vực kiến trúc, do Thủ tướng Chính phủ giao cho Hội KTS Việt Nam, Bộ Xây dựng và Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch phối hợp tổ chức. Giải thưởng được tổ chức xét chọn, trao giải định kỳ 2 năm 1 lần. Giải thưởng nhằm thúc đẩy sáng tạo, tôn vinh tác giả, tác phẩm kiến trúc xuất sắc trên toàn quốc, góp phần định hướng phát triển nền kiến trúc Việt Nam và nâng cao nhận thức cộng đồng về nghệ thuật kiến trúc.
Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024-2025 ghi nhận số lượng tác phẩm kỷ lục 239 tác phẩm dự thi thuộc các thể loại: Kiến trúc công trình; Kiến trúc nội – ngoại thất và Kiến trúc cảnh quan – Thiết kế đô thị; Quy hoạch; Nghiên cứu – Lý luận – Phê bình kiến trúc. Sau quá trình làm việc khoa học, nghiêm túc và khách quan qua các vòng chấm chọn, Hội đồng giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024-2025 đã chọn ra 53 tác phẩm xuất sắc để trao giải và vinh danh, gồm có: 1 giải thưởng Lớn, 5 giải Vàng, 12 giải Bạc, 35 giải Đồng. Bên cạnh đó, Giải thưởng còn vinh danh đơn vị đạt nhiều thành tích nhất trong kỳ giải thưởng, Giải thưởng “Vì sự phát triển kiến trúc” và giải thưởng dành cho tác phẩm được cộng đồng bình chọn nhiều nhất.
Phát biểu tại lễ trao giải, Phó Thủ tướng Phạm Hồng Hà ấn tượng với số lượng kỷ lục và chất lượng của các tác phẩm được trao giải năm nay, nổi bật với xu hướng kiến trúc xanh, sinh thái, hài hòa giữa con người và thiên nhiên, đồng thời bảo tồn và tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc. Ông cũng kêu gọi Hội Kiến trúc sư Việt Nam và các kiến trúc sư trên cả nước tiếp tục tiên phong trong 5 định hướng trọng tâm và khẳng định cam kết của chính phủ: “Chính phủ cam kết tạo điều kiện thuận lợi nhất để phát triển nền kiến trúc Việt Nam đặc sắc, hiện đại, thông qua các chính sách minh bạch, khuyến khích đổi mới sáng tạo, và hỗ trợ ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong kiến trúc. Chính phủ và nhân dân kỳ vọng các kiến trúc sư sẽ tiếp tục là những người tiên phong, kiến tạo những công trình mang dấu ấn Việt Nam, không chỉ là niềm tự hào quốc gia mà còn là biểu tượng của sự vươn mình sánh vai với các cường quốc năm châu.”
Phát biểu khai mạc chương trình, TS. KTS. Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng khẳng định: “Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024-2025 đã ghi nhận những nỗ lực của giới kiến trúc sư đóng góp cho sự nghiệp xây dựng đất nước, một lần nữa khích lệ tư duy sáng tạo theo xu hướng tiến bộ và trách nhiệm xã hội của các thế hệ Kiến trúc sư và chắc chắn sẽ góp phần chuyển biến thêm trong xã hội, giúp toàn cộng đồng hiểu rõ về vai trò, bản chất văn hóa, xã hội của kiến trúc trong đời sống.” Đặc biệt, Ông cũng cho biết, sau 10 năm chờ đợi, đây là lần thứ 2 Hội đồng chọn được 01 tác phẩm để trao giải thưởng Lớn, là công trình: Bảo tàng lịch sử Quân sự Việt Nam, với số phiếu lựa chọn của thành viên Hội đồng gần như tuyệt đối. Đây là một sự ghi nhận xứng đáng với sáng tạo kiến trúc đã hiện diện trong thời kỳ đổi mới hội nhập thế giới mạnh mẽ nhưng vẫn phát huy được bản sắc văn hóa dân tộc. Sự thể hiện ở cả hình thái và nội dung của bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam, được giới chuyên môn cùng cộng đồng trong nước và quốc tế thừa nhận là một niềm vui lớn cho lĩnh vực và những người làm nghề.
Theo Hội đồng Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024-2025, các tác phẩm tham gia năm nay đều có sự tiến bộ cả về số lượng và chất lượng, thể hiện sự đa dạng, phong phú về loại hình, từ các công trình phổ biến như nhà ở, nhà hàng đến các dự án cao cấp như khách sạn, du thuyền,…Đặc biệt là sự trở lại của các tác phẩm hạng mục bảo tồn di sản. Đây là tín hiệu tích cực, thể hiện mối quan hệ hài hòa giữa kiến trúc hiện đại và việc tôn trọng, ứng xử với di sản quá khứ, hướng tới một tương lai bền vững. Bên cạnh đó, các tác phẩm đạt giải năm nay cho thấy tư duy sáng tạo của kiến trúc sư Việt Nam đã có sự đổi mới, cập nhật xu hướng thế giới, đồng thời chú trọng khai thác bản sắc văn hóa truyền thống, đề cao tính công năng và bối cảnh công trình.
Đánh giá về các tác phẩm dự thi năm nay, TS. KTS. Hoàng Đạo Cương – Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám khảo cho biết: “So với các năm trước, chất lượng các tác phẩm dự thi năm nay đã được nâng lên, điều này thể hiện rõ ở việc trong các thiết kế công trình ở các thể loại chú trọng sâu sắc đến tính công năng, đề cao các yếu tố sử dụng và các bối cảnh của công trình. Đặc biệt, chúng tôi nhận thấy các yếu tố văn hóa, tính truyền thống đã được coi trọng nhiều hơn trong các tác phẩm thiết kế. Tôi tin rằng, đây là một hướng đi đúng đắn, hoàn toàn phù hợp trong giai đoạn phát triển mới của kiến trúc nước nhà và là một nét tích cực của giải thưởng kiến trúc quốc gia năm nay”.
Từ góc độ quốc tế, GS. KTS. Marco Casamonti – Đồng sáng lập Archea Associati, Ủy viên Hội đồng Giám khảo bày tỏ sự ấn tượng: “Đánh giá từ 239 tác phẩm dự thi, tôi thực sự nhận thấy mặt bằng chất lượng của các dự án tham gia Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia năm nay là khá cao. Điều này minh chứng rõ ràng rằng, ở thời điểm hiện tại rất nhiều kiến trúc sư Việt Nam đang tạo ra những công trình thực sự thú vị, độc đáo và đầy bản lĩnh”.
Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia một lần nữa ghi nhận những nỗ lực của giới kiến trúc sư đóng góp cho sự nghiệp xây dựng đất nước, một lần nữa khích lệ tư duy sáng tạo theo xu hướng tiến bộ và trách nhiệm xã hội của các thế hệ Kiến trúc sư và chắc chắn sẽ góp phần chuyển biến thêm trong xã hội, giúp toàn cộng đồng hiểu rõ về vai trò, bản chất văn hóa, xã hội của kiến trúc trong đời sống.
Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia nằm trong hệ Giải thưởng chính thống của Nhà nước về lĩnh vực Kiến trúc và là một trong các cơ sở đề cử để Nhà nước xem xét, trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về lĩnh vực Văn học nghệ thuật. Theo Luật Kiến trúc 2019, tác giả đoạt giải thưởng Kiến trúc Quốc gia sẽ được miễn điều kiện phát triển nghề nghiệp liên tục (CPD) khi gia hạn Chứng chỉ hành nghề kiến trúc.
Anh Đức – TCKT.VN
(c) Tạp chí Kiến trúc
