“Không gian cộng đồng chính là mảnh sân chung trong thời đại mới, những dự án cảnh quan đô thị thành công có thể lôi kéo công chúng ra khỏi căn hộ chật hẹp, thậm chí khiến họ tham gia vào các hoạt động cộng đồng…” – đây là chia sẻ của nhiều KTS làm việc trong lĩnh vực thiết kế đô thị. Ngày nay, xu hướng thúc đẩy sự phát triển của các không gian công cộng đang trở nên ngày một phổ biến; có thể kể đến các xu hướng như những công viên, khu vườn đô thị, những con phố đi bộ sầm uất, cà phê ngoài trời.
Trong Liên hoan quốc tế Kiến trúc cảnh quan 2016 vừa qua, công ty kiến trúc Street Furniture Australia với sự cộng tác của chính quyền thành phố Garema(Úc) đã thực hiện một dự án công viên thử nghiệm tại một không gian đô thị bỏ trống tại quảng trường Garema. Mục tiêu của dự án nhằm tạo ra một thử nghiệm mang tính xã hội thu nhỏ, nhằm minh hoạ cho lý thuyết: Cách nhanh nhất và rẻ nhất để thu hút công chúng chính là “tạo thêm những chỗ ngồi công cộng””. Công ty Street Furniture Australia đã thêm vào những đồ nội thất di động đầy màu sắc, đèn chiếu sáng, wi-fi miễn phí và những kệ sách, khiến cho quảng trường Garema trở nên cuốn hút hơn.
Quá trình và kết quả đầy ấn tượng của dự án được ghi chép lại như sau: Trước khi có dự án, 97% người dân chỉ hoàn toàn đi ngang qua quảng trưởng Garema mà không hề dừng lại và 98% trong số những người dừng lại là trên 18 tuổi. Trong vòng 8 ngày diễn ra thử nghiệm của dự án, số lượng người lựa chọn đi ngang qua quảng trường thay vì một lối đi khác đã tăng 190%. Thêm vào đó, số người dừng chân tại đây để nghỉ ngơi và tận hưởng công viên đã tăng 247%. Số lượng trẻ em trong công viên đã tăng tới hơn 6 lần, số nhóm bạn tăng gấp đôi, số cặp đôi tăng gấp bốn và số lượng gia đình sử dụng quảng trưởng – công viên đã tăng gấp 5 lần. Qua sự thành công vang dội của dự án, Tạp Chí Kiến Trúc chia sẻ tới bạn đọc tài liệu biên dịch về những thủ pháp đơn giản, giá thành rẻ nhưng rất hiệu quả trong việc “kích hoạt” những không gian đô thị vốn bị lãng quên.
Nội thất di động
Các xu hướng thử nghiệm trên các đô thị lớn như Paris, New York, giờ đây được áp dụng tại Quảng trường Garema là 60 chiếc ghế màu sắc tươi sáng, hình thức đa dạng, giúp cho mọi người có thể dễ dàng sắp đặt và sử dụng theo ý họ. Mục đích của thử nghiệm là để kiểm chứng khả năng tương tác của các loại nội thất di động này và liệu mọi người sẽ tương tác như thế nào với chúng. Khi được hỏi về tính thực tiễn, nhiều người dân bày tỏ lo ngại những chiếc ghế sẽ sớm bị xuống cấp bởi chúng quá dễ bị đánh cắp và hư hại. Tuy nhiên, không có một chiếc ghế nào bị đánh cắp trong suốt 8 ngày thử nghiệm cả. Thông qua khảo sát, 99% người sử dụng tỏ ra thích thú và mong muốn sẽ được nhìn thấy những đồ nội thất di động như vậy nhiều hơn nữa.
Màu sắc tươi sáng
Một trong những yếu tố hấp dẫn nhất với trẻ em là việc kết hợp và đưa vào không gian này những màu sắc tươi sáng. Những bồn cây lát gạch được sơn lại bởi những dải màu, hay thậm chí thân cây cũng được quấn quanh bởi những tấm vải sợi màu sắc. Dải màu của bồn cây và những chiếc ghế hoà nhập với nhau thành một tổng thể thống nhất. Những người dân được phỏng vấn nhấn mạnh liên tục rằng chính những màu sắc bắt mắt này là lý do giữ họ dừng chân lại nơi đây.
Đèn rọi chiếu sáng
Để tạo ra một “khung cảnh thần tiên” qua những tán cây, các tác giả đã đưa vào hệ thống đèn rọi màu xanh da trời. Anthony Linard, Chủ tịch Lighting Society, ACT đã gọi hiệu ứng này như một sự “thần thánh hoá” những tán cây, dẫn mắt người xem vào một thế giới rộng lớn của cây cối, nơi gợi mở ra quảng trường Garema. Ánh sáng xanh được hoà quyện vào ánh sáng trắng trên thân cây, tạo nên cảm giác đối lập giữa “ấm áp” và “mát mẻ”, góp phần tạo nên cảm giác một không gian đầy tính mời gọi. Ánh sáng cũng tạo cảm giác an toàn cho môi trường, qua đó tạo sự thân thiện, đặc biệt cho các gia đình vào buổi tối. Sự gia tăng các hoạt động cộng đồng trong khu vực đồng nghĩa với sự thúc đẩy kinh doanh của các quán bar, nhà hàng xung quanh, đó chính là lợi ích kinh tế của dự án.
Thảm cỏ xanh
Đề làm mềm “không gian bê tông” này, một thảm cỏ nhỏ đã được bổ sung, qua đó tôn vinh vẻ đẹp của cây cối xung quanh và mở ra một điểm nghỉ ngơi. Thảm cỏ tạo ra một bề mặt mà trẻ em có thể chạy nhảy và vui đùa trên một vật liệu thân thiện, an toàn hơn những tấm bê tông, đồng thời đây cũng trở thành một không gian để ngồi, để nằm nghỉ ngơi một cách thoải mái. Sự tương tác giữa thảm cỏ và những tán cây đã mang tới một sự năng động tươi mới cho không gian đô thị vốn dĩ nặng nề và nhàm chán này.
Những yếu tố công nghệ
Theo bản báo cáo, Canberra là thành phố nhiều kết nối kĩ thuật số nhất tại Úc, với những điểm truy cập Wi-fi miễn phí, trong đó có Quảng trường Garema. Không quá ngạc nhiên khi đây là yếu tố quan trọng để thu hút người sử dụng. Tuy nhiên ngoài kết nối Internet miễn phí, thư viện chính phủ ACT còn cung cấp những cuốn sách điện tử và cả một giá đầy sách được đặt trong khu vực. Sau cùng, chính kết nối wi-fi miễn phí là phương thức để người ta truyền tai nhau về công viên thử nghiệm này, qua đó mời gọi thêm nhiều cư dân tới sử dụng. Boxsell nói: “Chúng tôi không hề chủ động quảng bá dự án này, mọi người cứ thế mà kéo đến đây thôi“.
Sự tham gia từ phía cộng đồng
Những tấm trang trí bằng vải sợi đã được đan hàng tháng trước đó bởi những người thợ địa phương. Những người vô tình đi bộ ngang qua cũng chủ động quan tâm đến sự phát triển xã hội của không gian công cộng và dành thời gian cho dự án bằng việc tham gia sơn màu gạch lát. Thư viện chính phủ ACT cung cấp những cuốn sách ăn khách, đặc biệt dành cho giới trẻ hay một quán rượu đã tình nguyện dành ra một phần không gian cho việc lưu trữ. Những cơ sở kinh doanh như một cửa hàng thời trang hay thậm chí một nhóm những người vô gia cư trong khu vực đã cùng nhau trông chừng những chiếc ghế đầy màu sắc. Cuối cùng, dự án nhận được nguồn tài trợ từ một tổ chức phi chính phủ – In the City Canberra.
Nếu thiếu những nguồn lực sẵn có trên, dự án sẽ không thể thành công. Ý thức trách nhiệm và đầu tư cá nhân trong cộng đồng chính là điều nuôi dưỡng một không gian công cộng, chứ không chỉ những thiết bị, đồ vật được đặt trong không gian đó.
Đức Thành – tckt.vn
(Biên dịch từ Archdaily)
