Kiến trúc và Quy hoạch là câu chuyện khó để trần thuật, nhưng sẽ rất hấp dẫn nếu ta đặt vào trong mối tương quan với lịch sử, văn hóa, những chuyển biến thời cuộc chính trị xã hội. Cuốn sách “Nhận diện đô thị Việt Nam đương đại: Câu chuyện Quy hoạch – Kiến trúc” của *TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn đưa ra một bức tranh sống động, một sự nhận diện thấu đáo những chân dung, căn tính đô thị Việt Nam từ nhãn quan của một KTS, nhà khoa học quy hoạch quan tâm tới lịch sử, ký ức, cả những bối cảnh có tính đương đại đặt lên sinh phận của mỗi một đô thị và nơi chốn mà chúng ta có thể từng sống, đang sống và gắn bó. Được viết ra trong giai đoạn mà người làm chuyên môn quy hoạch và kiến trúc phải chứng kiến rất nhiều biến chuyển, cuốn sách thực sự mang một sức nặng của trách nhiệm với xã hội và cộng đồng.
“Nhận diện đô thị Việt Nam đương đại: Câu chuyện Quy hoạch – Kiến trúc” tập hợp những bài viết khoa học, bài báo, bài phỏng vấn các ý kiến chuyên môn về quy hoạch kiến trúc và quản lý đô thị, trước những vấn đề của các tỉnh thành tại Việt Nam. Đây là một trong những cuốn sách đầu tay của TSKH – KTS Ngô Viết Nam Sơn, sau gần 40 năm kinh nghiệm hành nghề và giảng dạy quy hoạch và kiến trúc tại các nước vành đai Thái Bình Dương, bao gồm Mỹ, Canada, Trung Quốc, Philippines, Singapore,… và Việt Nam.
Trong nhiều thập niên qua, TS Ngô Viết Nam Sơn thường có tiếng nói chính trực và kịp thời trên báo chí trước nhiều chuyện bất cập về quy hoạch, kiến trúc trong thời gian gần đây. Ông luôn có cái nhìn điềm tĩnh và chừng mực trong các phản biện, thuyết phục trong việc gợi ý đưa ra những ý tưởng thay thế mang tính bền vững.
Phần Dẫn nhập của cuốn sách, tác giả nói về Văn hóa Bảo tồn, Chỉnh trang, và Phát triển Đô thị – Tuy ngắn gọn, nhưng bao hàm một triết lý quy hoạch kiến trúc, tóm lược qua nguyên lý CITY DESIGN. Nguyên lý này không phải là thiết kế đô thị theo nghĩa thông thường, mà nói lên phương pháp tư duy mới về “Thiết kế”, “Tổ chức”, và “Quản lý” đô thị trong thế kỷ 21, cho cuộc sống cộng đồng và đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa lịch sử của môi trường đô thị theo hướng bền vững.
Phần tiếp theo của cuốn sách gồm có hai phần chính.
Phần 1: Không gian và Thời gian đô thị – Tác giả từ tầm nhìn của một chuyên gia quy hoạch và của một giảng viên quy hoạch kiến trúc, đã đi sâu vào những vấn đề như bảo tồn di sản vật thể và phi vật thể trong các đô thị đang phát triển, đưa ra các ý tưởng và giải pháp tiềm năng mới, như xây dựng khu đô thị sức khỏe, khu đô thị đại học, đô thị sân bay, hoặc đô thị thông minh…
Với lối viết dễ hiểu, dù là các bài báo ngắn cho đến các bài viết chuyên sâu thiên về học thuật, tác giả trình bày nhiều luận điểm lý thuyết gắn với thực hành, trong thực tế bảo tồn, chỉnh trang, và phát triển đô thị Việt Nam hiện nay.
Phần 2: Thành phố và Những hình dung – Tác giả đi sâu vào các giải pháp cụ thể qua từng câu chuyện cụ thể từ Bắc chí Nam, tại Hà Nội, Mã Pì Lèng, Hạ Long, Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng, Đà Lạt, Nha Trang, TP.HCM, TP Thủ Đức, Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ, Cần Thơ, Phú Quốc… (đã từng là vấn đề thời sự và sẽ có thể tiếp tục là vấn đề trong nhiều thập niên tới) để trình bày phương pháp tư duy, ứng phó, định hướng cho tương lai,… với tinh thần xây dựng, phản biện của một nhà khoa học, một chuyên gia.
TS Ngô Viết Nam Sơn chia sẻ: “Những bài viết tổng hợp về quy hoạch kiến trúc và đô thị trong cuốn sách này được viết ra từ niềm tin rằng, chúng ta cần chia sẻ thông tin, để tạo ra sự thông cảm và thông hiểu của tất cả mọi tầng lớp dân cư về những vấn đề của đô thị, từ đó khơi dậy sự đoàn kết, cùng nhau hợp lực chỉnh trang, và phát triển đô thị một cách bền vững, xây dựng nên các đô thị đáng sống, phục vụ cho các nhu cầu đa dạng của người dân, cho lợi ích chung của cộng đồng, và xa hơn là cho đất nước”.
Bích Vượng
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 11-2023)
*Ngô Viết Nam Sơn là TS khoa học, KTS, Chủ tịch NgoViet Architects & Planners; tốt nghiệp chuyên ngành Quy hoạch và kiến trúc tại Mỹ, với văn bằng TS tại Đại học Washington và thạc sĩ tại Đại học California ở Berkeley. Ông từng là thành viên nhóm thiết kế SOM trong việc quy hoạch khu đô thị Nam Sài Gòn và quy hoạch Phố Đông và Khu Trung tâm hai bên sông Hoàng Phố tại Thượng Hải, là đồng chủ nhiệm (với KTS Kathrin Moore) trong đồ án quy hoạch TP Đà Nẵng, cố vấn trưởng cho quy hoạch tỉnh Khánh Hòa, và đang là chủ nhiệm nhiều đồ án quy hoạch kiến trúc lớn đang xây dựng trên toàn quốc, như Khu Đô thị Hành chính tỉnh Thừa Thiên Huế và Trung tâm Đức Mẹ Núi Cúi tại tỉnh Đồng Nai.
