Sau hơn 5 năm thành lập, với vai trò của một quận nội thành Thủ đô, được quy hoạch xây dựng đồng bộ và quản lý đô thị bài bản, các công trình kiến trúc trọng điểm trên địa bàn quận đã góp phần đáng kể vào việc đổi mới mọi mặt hoạt động Chính trị văn hóa xã hội của Thủ đô và Quốc gia. Với vị thế “sức trẻ”, trong thời gian tới, các công trình trọng điểm trên địa bàn quận, với ngôn ngữ kiến trúc hiện đại nhưng có sự kế thừa bản sắc kiến trúc truyền thống, sẽ tiếp tục là động lực phát triển, mang đến tầm vóc và vị thế mới về kiến trúc đô thị cho Hà Nội Việt Nam xứng tầm khu vực và quốc tế.
Các công trình trọng điểm
Quận Nam Từ Liêm được thành lập theo Nghị quyết số 132/NQ-CP ngày 27/12/2013 của Chính phủ, có diện tích tự nhiên là 3.227,36 ha, dân số 232.894 người. Là một phần của vùng đất Từ Liêm trước đây, quận Nam Từ Liêm hiện nay mang trong mình truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời, mang đặc trưng của nền văn minh sông Hồng rực rỡ và gắn liền với những thăng trầm lịch sử của đất Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến.
Trong định hướng phát triển theo Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến 2030 – tầm nhìn 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 1259/QĐ-TTg ngày 26/07/2011, quận Nam Từ Liêm là một phần trung tâm mới của Thủ đô Hà Nội với chức năng là trung tâm dịch vụ, hành chính, trụ sở các cơ quan Trung ương, các trung tâm văn hóa thể thao, nơi tập trung các dịch vụ chất lượng cao của Hà Nội. Kể từ sau khi thành lập, quận Nam Từ Liêm có tốc độ đô thị hóa nhanh và mạnh mẽ, với nhiều dự án trọng điểm đã và đang được triển khai. Tuy nằm ở nhiều thể loại công trình khác nhau, trên cơ sở sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài ngân sách, nhưng phần lớn các công trình kiến trúc trọng điểm sau khi hoàn thành và đưa vào sử dụng đều được đánh giá là những công trình kiến trúc hiện đại và quan trọng của Thủ đô Hà Nội và Quốc gia.
1. Các công trình cấp Quốc gia
Trong giai đoạn đầu tiên, Nam Từ Liêm “ghi dấu ấn” là quận có rất nhiều công trình cấp Quốc gia thuộc thể loại công trình thể thao – hội nghị quy mô lớn đã được xây dựng. Tiêu biểu như Khu liên hợp thể thao Quốc gia Mỹ Đình tổng diện tích gần 38,2ha với các hệ thống hạng mục công trình thể thao và dịch vụ có quy mô lớn và rất lớn, gồm Sân vận động quốc gia Mỹ Đình, Nhà thi đấu thể thao dưới nước… Đây là Khu Liên hợp thể thao được quy hoạch và đầu tư xây dựng đồng bộ, ngôn ngữ kiến trúc quốc tế hiện đại, bao gồm nhiều hạng mục tiện ích phụ trợ như khu dịch vụ, công viên cây xanh… phù hợp với công tác huấn luyện và thi đấu chuẩn quốc tế. Trong nhiều năm qua, đây là nơi diễn ra nhiều các sự kiện văn hóa thể thao của quốc gia và khu vực như Giải bóng đá quốc gia V-League, Đại hội Thể thao Đông Nam Á Sea Game…
Nguồn: Quận ủy Nam Từ Liêm
Trung tâm Hội nghị Quốc gia là tổ hợp công trình đa năng lớn nhất tại Thủ đô do các chuyên gia kiến trúc CHLB Đức Meinhard Von Gerkar và Nikolaus Goetze thiết kế. Sử dụng kết cấu mái thép lượn sóng mô phỏng hình tượng “Thăng Long – Rồng bay lên”, lắp đặt ứng dụng hệ thống cung cấp điện dự phòng và nguồn pin năng lượng mặt trời để sưởi ấm toàn bộ tòa nhà và dự phòng trong trường hợp khẩn cấp, công trình không chỉ là một điểm nhấn về kiến trúc mà còn là công trình kiến trúc “xanh” đặc biệt đầu tiên ở Thủ đô. Trong thời gian qua công trình cũng là nơi tổ chức nhiều sự kiện đại hội và hội nghị lớn của Ðảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, như: Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC), Đại lễ Phật đản Liên hiệp quốc VESAK, Hội nghị cấp cao ASEAN, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI + XII, Đại hội đại biểu toàn quốc Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII, Hội nghị thường niên Tổ chức hành chính miền Đông thế giới EROPA, Hội thi tay nghề ASEAN lần thứ 10, Lễ kỉ niệm 85 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới IPU,… và rất nhiều sự kiện quốc gia và quốc tế quan trọng khác.
Gần đây nhất, khởi công từ năm 2004 và khánh thành tháng 11/2017, Tổ hợp công trình Cung Hữu nghị Việt – Trung (nằm tại số 188 Lê Quang Đạo) có quy mô khuôn viên xây dựng rộng 3,3 ha, diện tích xây dựng gần 14.000 m2 với công trình trung tâm cao 3 tầng với hình khối kiến trúc hình tròn, bên trong vuông mô phỏng hình tượng hoa sen. Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Trung gồm ba khu A, B và C trong đó Khu A ở giữa là nhà hát bao gồm một khán phòng đa năng quy mô lớn 1500 chỗ, hệ thống khuôn viên cảnh quan được thiết kế quy hoạch hiện đại.
Bên cạnh đó nhiều công trình bảo tàng văn hóa và bảo tàng chuyên ngành quy mô lớn, kiến trúc hiện đại đã được đầu tư xây dựng trên địa bàn quận như: Bảo tàng Hà Nội (kết cấu hình kim tự tháp ngược, cao 30,7m gồm 4 tầng nổi và 2 tầng hầm, trong khuôn viên rộng xấp xỉ 54.000 m² và tổng diện tích sàn hơn 30.000 m²) nơi đây diễn ra nhiều sự kiện trưng bày triển lãm văn hóa – lịch sử lớn); Cung triển lãm Kiến trúc Quy hoạch Quốc gia (được xây dựng trên khuôn viên rộng gần 3ha với kiến trúc hiện đại, là nơi tổ chức trưng bày các đồ án quy hoạch xây dựng quan trọng của quốc gia, các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết của TP Hà Nội và các tỉnh thành đã được phê duyệt; giới thiệu các mô hình, bản vẽ tư liệu về kiến trúc có giá trị trong nước và trên thế giới)…
2. Trụ sở các Bộ, ngành
Hệ thống các công trình trụ sở các Bộ ngành được xây dựng trên địa bàn quận, bao gồm Trụ Sở Bộ Ngoại giao tại Mễ Trì (quy mô khu đất xây dựng gần 71,5 nghìn m2, mật độ xây dựng 22,61%, cao 15 tầng); Trụ sở Bộ Tài nguyên Môi trường – Trụ sở Bộ Nội vụ – Khu đô thị mới Cầu Giấy (quy mô khu đất xây dựng hơn 4700 m2, mật độ 33,9%, cao 18 tầng và 1 tầng hầm). Đây là hai trong số các công trình trụ sở Bộ ngành có quy mô lớn, ngôn ngữ kiến trúc hiện đại, ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến trong thi công xây dựng cũng như trong vận hành, góp phần vào việc đổi mới nâng cao cơ sở vật chất, chất lượng hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước cấp quốc gia.
3. Các công trình dịch vụ.
Điểm nhấn phải kể tới là Tổ hợp Khách sạn JW Marriot. Được khánh thành năm 2013 do Tập đoàn Bitextco là chủ đầu tư, đây là Tổ hợp Khách sạn 5 sao đẳng cấp quốc tế, công trình có quy mô 9 tầng gồm 450 phòng, trong đó có 414 phòng nghỉ tiêu chuẩn, 34 phòng nghỉ cao cấp, 01 phòng dành cho Phó Tổng thống và 01 phòng dành cho Tổng thống. Được thiết kế bởi KTS người Mỹ – Carlos Zapata, ngôn ngữ kiến trúc công trình truyền tải các ý niệm về hình ảnh “Rồng thiêng huyền thoại”, một biểu tượng của sức mạnh và sự cao quý, gắn với vùng đất Thăng Long – ngàn năm văn hiến. Đặc biệt, gần đây nhất, dịp đầu tháng 03/2019 vừa qua, công trình là nơi tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ – Triều Tiên lần 2 giữa Tổng thống Mỹ Donal Trump và Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un; Khách sạn Intercontinental 72, khách sạn Crowne đạt tiêu chuẩn 5 sao.
4. Công trình nhà ở
Với ưu thế là một quận mới được thành lập, có được quy hoạch mới đồng bộ và bài bản, hàng loạt các khu đô thị mới, tổ hợp chung cư cao tầng hiện đại đã được đầu tư xây dựng, trở thành các điểm nhấn thiết kế đột phá về khu đô thị và chung cư cao tầng của thủ đô. Tiêu biểu nhất là Tổ hợp khách sạn – Văn phòng – Căn hộ – Trung tâm thương mại Keangnam Hanoi Landmark Tower. Sau khi hoàn thành và bàn giao sử dụng Keangnam Hanoi Landmark Tower đã trở thành tòa nhà cao nhất Việt Nam, tính đến trước tháng 02/2018 và cao thứ 2 Việt Nam hiện nay.
Ngoài ra, cũng còn phải kể đến các tổ hợp nhà ở và khu đô thị cao tầng khác đã được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng như Khu đô thị mới Mỹ Đình Sông Đà Sudico, Tổ hợp Chung cư cao cấp The Manor Hà Nội, Tổ hợp Văn phòng, thương mại căn hộ chung cư cao cấp Golden Palace…
5. Hệ thống các công trình hạ tầng xã hội (giáo dục, y tế, văn hóa và hành chính)
Cũng đã được đầu tư xây dựng trong thời gian qua. Hệ thống các công trình trường học các cấp được thiết kế đạt chuẩn Quốc gia – Quốc tế, với ngôn ngữ kiến trúc hiện đại – tiện ích, ấn tượng và bắt mắt, phù hợp thân thiện với tâm sinh lý của học sinh các lứa tuổi, góp phần đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Thủ đô như: Trường THPT Xuân Phương, Trường TH & THCS Mỹ Đình, trường THCS Xuân Phương, trường THCS Cầu Diễn, trường Mầm non Mỹ Đình 2, trường Mầm non Cầu Diễn… Các công trình y tế, văn hóa và hành chính được đầu tư xây dựng đồng bộ không chỉ góp phần làm thay đổi diện mạo – chuẩn hóa kiến trúc các công trình công ích trên địa bàn Thủ đô mà còn góp phần đáng kể nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Và những công trình, dự án trong tương lai
Với vị thế “sức trẻ” của một quận nội thành Thủ đô, có nhiều lợi thế và tiềm năng, các công trình kiến trúc trọng điểm mới của quận Nam Từ Liêm được thiết kế – quy hoạch và khánh thành trong thời gian tới đây sẽ tiếp tục góp phần thay đổi diện mạo kiến trúc đô thị Thủ đô và Quốc gia trong thế kỷ 21 như: Khu Trụ sở các Bộ – ngành (30 ha tại Mễ Trì – theo chủ trương di chuyển các bộ, ngành ra khỏi nội đô); Để góp phần phát triển quỹ nhà ở, nâng cao chất lượng tiện nghi sống cho người dân, đổi mới diện mạo công trình nhà ở và Khu đô thị (KĐT), hàng loạt các công trình nhà ở cao tầng và KĐT mới với ngôn ngữ kiến trúc hiện đại, tiệm cận đến các giá trị sống “xanh” và sinh thái như dự án KĐT mới Xuân Phương – Vinhome Skylake Phạm Hùng, KĐT Vinhome Green City Cầu Diễn, KĐT mới Vinhome Green Bay Mễ Trì, KĐT mới Vinhome Lê Quang Đạo, KĐTmới Vincity Sportia … Bên cạnh đó, còn có một số dự án khách sạn 5 sao như Khách sạn Mỹ Đình Pearl, Khách sạn Mỹ Đình 1 hứa hẹn đem đến những dịch vụ đẳng cấp phục vụ khách quốc tế và trong khu vực.
Đặc biệt, sự kiện Quy hoạch và đầu tư xây dựng Đường đua công thức 1 được thiết kế với chiều dài một vòng là 5.565m, gồm 22 góc cua, với nhiều hạng mục khán đài hiện đại và công trình tiện ích phụ trợ đồng bộ do Công ty thiết kế Đức – Tilke thực hiện (nằm trong khuôn viên của Khu Liên hợp thể thao Mỹ Đình và một phần trên đường giao thông công cộng), sẽ đưa Việt Nam ghi danh vào bản đồ các quốc gia trên thế giới tổ chức giải đua công thức 1.
Hướng tới mục tiêu xây dựng đô thị đáng sống, hàng loạt công viên lớn cũng đang được quận và thành phố đầu tư như: Các công viên văn hóa, các không gian lễ hội và quảng trường, một mặt góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân, đồng thời cũng tạo dựng hình ảnh nhận diện nơi chốn cho đô thị.
Những dự án đó không chỉ là động lực mới phát triển kinh tế đô thị Thủ đô và Quốc gia mà còn góp phần xây dựng hình ảnh tầm vóc đô thị mới hiện đại, văn minh, văn hiến của Thủ đô.
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 03-2019)
