Phát triển tiện ích công cộng trong nhà ở xã hội tại thành phố Thủ Dầu Một – tỉnh Bình Dương

Tóm tắt

Thành phố (TP) Thủ Dầu Một, với vai trò là trung tâm công nghiệp của tỉnh Bình Dương, đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ về nhà ở xã hội (NOXH) nhằm đáp ứng nhu cầu của người lao động nhập cư. Việc phát triển NOXH đang được quan tâm và đầu tư, và cũng, đang đối mặt với nhiều thách thức như: Chất lượng quy hoạch, tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan, kiến trúc công trình và vấn đề tiện ích công cộng đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa xã hội, giáo dục. Nghiên cứu này tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp tổ chức không gian tiện ích công cộng trong các khu NOXH tại Thủ Dầu Một, nhằm nâng cao chất lượng sống cho người dân, công nhân lao động và thúc đẩy phát triển đô thị bền vững.

Từ khóa: Thủ Dầu Một, Bình Dương, Nhà ở Xã hội, Tiện ích công cộng, không gian công cộng

Vị trí các công trình công cộng trong đơn vị

Abstract

Thu Dau Mot city is a popular industrial center of Binh Duong province, witnessing a strong development of social housing to meet the needs of local workers working migrants. The development of social housing has recieved attention and investments of various public and private sectors. However, it is facing many challenges in terms of of planning, spatial landscape organization, building design and construction and public spaces and utilities particularly to meet the needs of socio-cultural and educational activities of working tenants/users. This study focuses on addressing the current situation and proposing solutions to the organization of public spaces and utinities privision in social housing in Thu Dau Mot, in order to improve the quality of public lives of people and workers and promote sustainable urban development.

Keywords: Thu Dau Mot, Binh Duong, Social Housing, Public Utilities, public space

Đặt vấn đề

TP Thủ Dầu Một, với vai trò là trung tâm công nghiệp của tỉnh Bình Dương, đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ về nhà ở xã hội (NOXH) nhằm đáp ứng nhu cầu của người lao động (thường) có thu nhập trung bình thấp. Theo quy hoạch phát triển nhà ở đến năm 2030, thành phố cần đảm bảo diện tích nhà ở bình quân đạt 43m2/người, trong đó NOXH chiếm tỷ trọng đáng kể.

Tuy nhiên, việc phát triển NOXH đang đối mặt với nhiều thách thức về quy hoạch và phát triển tiện ích công cộng. Các vấn đề nổi bật bao gồm: Diện tích không gian công cộng hạn chế, chưa xây dựng hoàn thiện, chất lượng tiện ích chưa đáp ứng nhu cầu cư dân, và thiếu sự đồng bộ trong quy hoạch tổng thể… Đồng thời, công tác quản lý và duy trì tiện ích công cộng (TICC) cũng gặp khó khăn do thiếu nguồn lực và cơ chế quản lý hiệu quả.

1. Một số cơ sở quy hoạch và thiết kế TICC trong NOXH

1.1 Khái niệm về tiện ích công cộng trong NOXH

Tiện ích công cộng (TICC) trong khu nhà ở xã hội (NOXH) được định nghĩa là các công trình, dịch vụ hạ tầng cơ bản phục vụ cộng đồng cư dân, nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, văn hóa, giáo dục, y tế, giải trí và giao thông. Các TICC này đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống, tạo nên sự kết nối giữa các cư dân trong khu vực, đồng thời giúp hình thành không gian sống hài hòa và bền vững.

Các TICC thường bao gồm:

  • Công viên cây xanh và không gian công cộng: Cung cấp không gian vui chơi, giải trí cho cư dân, đồng thời cải thiện cảnh quan và môi trường;
  • Trường học, nhà trẻ: Đảm bảo nhu cầu giáo dục cho con em cư dân trong khu vực;
  • Trung tâm y tế và bệnh viện: Đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho cư dân;
  • Chợ, siêu thị: Đáp ứng nhu cầu mua sắm hàng hóa hàng ngày;
  • Khu vui chơi giải trí: Cung cấp dịch vụ giải trí cho cư dân.

* Danh mục tiện ích công cộng theo bán kính phục vụ

Hiện nay, việc quy hoạch danh mục tiện ích công cộng trong các dự án nhà ở xã hội chủ yếu dựa trên các quy định pháp lý, tuy nhiên cách tiếp cận này còn những hạn chế nhất định. Để nâng cao hiệu quả và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân, việc xây dựng danh mục tiện ích cần được xem xét toàn diện hơn dựa trên ba yếu tố chính: Vị trí công trình, quy mô công trình và đặc biệt là bán kính phục vụ (theo QCVN 10:2014/BXD).

Hệ thống các công trình công cộng trong đơn vị ở là thành phần thiết yếu phục vụ nhu cầu cuộc sống hàng ngày của cư dân. Khoảng cách đi bộ từ nhà ở tới các công trình công cộng (hay bán kính phục vụ công trình này) là vấn đề quan trọng nhằm đảm bảo tiếp cận đồng đều, an toàn, tiện nghi cũng như chất lượng cảnh quan trong đơn vị ở.

Bảng 1.1. Bảng tiêu chuẩn khoảng cách tiếp cận của các công trình công cộng trong đơn vị ở

Trong đó: – Nhỏ nhất: Là khoảng cách ly tối thiểu của công trình công cộng tới nhà ở/ – Tốt nhất: Là khoảng cách phù hợp nhất cho việc đi bộ từ nhà ở tới CTCC; – Lớn nhất: Là khoảng cách đến nhà ở tối đa cho phép để bố trí các CTCC.

1.2 Một số nguyên tắc thiết kế tiện ích công cộng phổ biến

  1. Thiết kế lấy con người làm trung tâm: Các TICC cần thân thiện với người sử dụng, dễ tiếp cận cho mọi đối tượng, đặc biệt là trẻ em, người cao tuổi, và người khuyết tật;
  2. Khả năng tiếp cận và tính kết nối: Tạo ra các kết nối thuận tiện, dễ dàng di chuyển giữa các khu vực khác nhau và phải được tích hợp vào hạ tầng giao thông chung của đô thị. Điều này bao gồm các lối đi bộ, lối đi xe đạp, và các trạm xe buýt hoặc tàu điện;
  3. Tính linh hoạt và bền vững: Cho phép điều chỉnh không gian khi nhu cầu sử dụng thay đổi theo thời gian. Ưu tiên yếu tố bền vững, bao gồm việc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng, và giảm thiểu tác động đến môi trường xung quanh;
  4. Tạo không gian đa chức năng: Các TICC nên được thiết kế để phục vụ nhiều mục đích khác nhau. Ví dụ, một công viên có thể tích hợp khu vui chơi, khu thể dục, và không gian sinh hoạt cộng đồng;
  5. Sự hài hòa với cảnh quan tự nhiên và văn hóa địa phương: Tôn trọng và bảo tồn các yếu tố văn hóa, lịch sử và cảnh quan tự nhiên xung quanh. Không gian công cộng không chỉ là nơi sinh hoạt mà còn là điểm nhấn văn hóa, tạo dấu ấn đặc trưng cho cộng đồng.

1.3 Quy định về TICC trong NOXH tại Việt Nam

Các tiêu chuẩn và quy định liên quan đến kiến trúc TICC trong khu NOXH được quản lý bởi nhiều văn bản pháp luật như Luật Nhà ở, Luật Xây dựng và các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN). Cụ thể, các khu NOXH phải đáp ứng tiêu chuẩn về mật độ xây dựng, diện tích cây xanh, công trình công cộng như trường học, bệnh viện, nhà trẻ, chợ hoặc siêu thị (Xem QCVN 01:2019/BXD, Luật Nhà ở số 65/2014/QH13 Quy định cụ thể về phát triển NOXH và các hạ tầng tiện ích, QCVN 10:2014/BXD). Các quy chuẩn này yêu cầu sự phân bổ hợp lý không gian TICC, đảm bảo tỷ lệ giữa không gian ở và không gian công cộng được thực hiện hiệu quả và đúng quy định.

1.4 Thực trạng TICC trong NOXH tại Thủ Dầu Một, Bình Dương

Các khu NOXH tại Bình Dương đã thể hiện những nỗ lực trong việc phát triển không gian sống cho người có thu nhập thấp. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế cần được cải thiện.

Khu NOXH Becamex Hòa Lợi tại phường Hòa Lợi được thiết kế với các khối nhà cao tầng song song, tạo không gian mở giữa các tòa nhà. Dự án cung cấp một số tiện ích cơ bản như sân chơi trẻ em, khu thể thao ngoài trời và các cửa hàng tiện lợi ở tầng trệt. Tuy nhiên, dự án còn một số điểm yếu như diện tích cây xanh và nhà sinh hoạt chung còn hạn chế, đồng thời thiếu các thiết kế phù hợp cho người già và người khuyết tật.

Tại phường Định Hòa, khu NOXH được thiết kế với định hướng tận dụng tối đa ánh sáng và gió tự nhiên. Dự án nổi bật với hệ thống công viên cây xanh, đường dạo bộ xen kẽ giữa các khu nhà, cùng với nhà văn hóa và các dịch vụ thương mại tại tầng trệt. Mặc dù vậy, diện tích các khu tiện ích vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của cư dân, và dự án còn thiếu một số dịch vụ quan trọng như trạm y tế.

Khu NOXH Chánh Mỹ thể hiện sự tiến bộ trong quy hoạch với thiết kế theo hướng Đông Bắc – Tây Nam và phân chia chức năng rõ ràng. Điểm mạnh của dự án là hệ thống giao thông kết nối tốt với các điểm dừng xe buýt, cùng với không gian công viên và khu sinh hoạt ngoài trời đa chức năng. Tuy nhiên, dự án vẫn gặp khó khăn trong việc duy trì và phát triển hệ thống cây xanh do thiếu nguồn lực và kinh phí.

2. Giải pháp quy hoạch và tổ chức không gian TICC

2.1. Danh mục công trình TICC trong NOXH

2.1.1 Danh mục TICC theo điều kiện thực tế

Thực tế cho thấy, TICC phục vụ một nhóm đối tượng nhất định tùy thuộc mối quan hệ giữa khu vực P73 – làm việc – và vị trí/quy mô các TICC. Trong quy hoạch, các quy định pháp lý quan tâm đến bán kính phục vụ của các TICC trong tổng thể Quy hoạch không gian khu ở/ đơn vị ở. Do vậy, TICC trong NOXH hay khu NOXH cũng cần được xem xét trong mối quan hệ này, nói cách khác, mối quan hệ giữa NOXH và Khu đô thị/ khu ở đô thị.

Theo khảo sát sơ bộ, NOXH/ khu NOXH thường được quy hoạch xây dựng tại 02 vị trí: Trong khu đô thị mới (với khoảng cách hợp lý tới các Khu Công nghiệp là nơi làm việc của cư dân NOXH) và trong đô thị hiện hữu (không xác định rõ liên hệ như thế nào tới Khu Công nghiệp)

* Trường hợp 1: NOXH trong khu đô thị mới

Trong khu đô thị mới, các tiện ích công cộng cần được quy hoạch một cách toàn diện, bao gồm:

  • Tiện ích giáo dục: Trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở được bố trí theo quy mô dân số dự kiến. Các cơ sở này thường được xây dựng mới hoàn toàn, với không gian học tập và vui chơi đầy đủ.
  • Tiện ích y tế: Trạm y tế, phòng khám đa khoa được quy hoạch để đảm bảo chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.
  • Không gian công cộng: Công viên, sân chơi, quảng trường được thiết kế xen kẽ giữa các khu nhà ở.
  • Tiện ích thương mại: Chợ, siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi được bố trí phân tán để đảm bảo người dân có thể tiếp cận dễ dàng các nhu yếu phẩm hàng ngày.

* Trường hợp 2: NOXH trong khu dân cư hiện hữu

Đối với khu dân cư hiện hữu, việc quy hoạch tiện ích cần tính đến các yếu tố sẵn có để đánh giá đề xuất các giải pháp quy hoạch TICC tích hợp:

  • Tiện ích giáo dục: Đánh giá khả năng tiếp nhận học sinh của các trường học hiện có. Nếu không đáp ứng đủ, cần mở rộng hoặc xây dựng mới các phân hiệu. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với ngành giáo dục địa phương.
  • Tiện ích y tế: Nâng cấp và mở rộng các cơ sở y tế hiện có, bổ sung trang thiết bị và nhân lực để đáp ứng nhu cầu tăng thêm. Trong một số trường hợp, có thể cần thiết lập các phòng khám vệ tinh.
  • Không gian công cộng: Tận dụng và cải tạo các không gian trống, đất công để tạo thêm các khu vực sinh hoạt chung. Điều này có thể bao gồm việc nâng cấp các sân chơi cũ hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phù hợp.
  • Tiện ích thương mại: Khuyến khích phát triển các cửa hàng tiện lợi, chợ tạm trong khu vực, đồng thời đảm bảo không gây ảnh hưởng đến giao thông và môi trường sống.

2.1.2 Danh mục tiện ích công cộng theo quy mô NOXH

Trong phân tích danh mục tiện ích công cộng theo quy mô NOXH, chúng ta cần xem xét mối quan hệ giữa số lượng người sử dụng và các yêu cầu về tiện ích phục vụ. Quy mô NOXH có thể được phân thành ba cấp độ chính: Quy mô nhỏ (dưới 1.000 người), quy mô trung bình (1.000 – 3.000 người), và quy mô lớn (trên 3.000 người).

  • Đối với NOXH quy mô nhỏ (dưới 1.000 người), các tiện ích công cộng cần tập trung vào những nhu cầu thiết yếu hàng ngày. Điều này bao gồm một nhà sinh hoạt cộng đồng nhỏ (khoảng 200-300m2), một sân chơi cho trẻ em (300-500m2), và các cửa hàng tiện lợi quy mô nhỏ…
  • Với NOXH quy mô trung bình (1.000-3.000 người), danh mục tiện ích cần được mở rộng đáng kể. Ngoài các tiện ích cơ bản, cần bổ sung thêm trường mầm non (với diện tích khoảng 1.000-1.500m2), trạm y tế cơ sở (500-700m2), và không gian công cộng lớn hơn như công viên nhỏ (2.000-3.000m2). Các tiện ích thương mại cũng cần được phát triển với quy mô phù hợp, có thể bao gồm một chợ nhỏ hoặc dãy cửa hàng thương mại.
  • Đối với NOXH quy mô lớn (trên 3.000 người), hệ thống tiện ích công cộng cần được quy hoạch một cách toàn diện và đồng bộ. Điều này đòi hỏi sự hiện diện của trường tiểu học (4.000-5.000m2), trường mầm non (2.000-2.500m2), trung tâm y tế đa khoa (1.500-2.000m2), trung tâm thương mại hoặc chợ (3.000-4.000m2), và hệ thống công viên, sân chơi đa dạng (tổng diện tích 5.000-7.000m2). Ngoài ra, các tiện ích văn hóa như thư viện, nhà văn hóa (1.000-1.500m2) cũng cần được xem xét.
Bố trí không gian công cộng trong nhà ở xã hội

2.2. Mô hình tiện ích công cộng trong NOXH TP Thủ Dầu Một

2.2.1. Bố trí tiện ích công cộng trong khu NOXH

TICC thường có xu thế bố trí tập trung, đảm bảo bán kính phục vụ. Thường có ba vị trí cơ bản để bố trí không gian công cộng trong nhóm nhà: Đặt ở rìa, đặt ở giữa và đặt xuyên suốt trục một nhóm nhà (áp dụng khi quy mô các TICC lớn = Khu NOXH lớn).

2.2.2. Mô hình tiện ích công cộng cho nhà ở xã hội TP thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương

Bình Dương là một tỉnh công nghiệp với nhiều khu công nghiệp và khu chế xuất lớn, thu hút lượng lớn lao động nhập cư đến làm việc. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đang nỗ lực phát triển hệ thống đô thị để nâng cao chất lượng sống. Như vậy, hai loại hình khu dân cư chính ở Bình Dương là khu công nghiệp và khu đô thị. Từ cơ sở này, việc phân chia nhà ở xã hội thành hai loại tương ứng là điều cần thiết để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhóm cư dân. Công nhân muốn an cư gần nơi làm việc, trong khi cư dân đô thị cần nhiều tiện ích hiện đại để nâng cao chất lượng sống.

Có thể phân loại NOXH ở TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương làm hai nhóm chính sau:

  1. NOXH liền kề Khu công nghiệp;
  2. NOXH ở trong khu đô thị/ khu dân cư;

a. Với nhà ở xã hội liền kề khu công nghiệp

Các nguyên tắc bố trí TICC trong nhà ở xã hội liền kề khu công nghiệp bao gồm:

  1. Ưu tiên phục vụ nhu cầu cơ bản của công nhân: TICC cần đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, giải trí và sức khỏe của công nhân làm việc trong khu công nghiệp. Các tiện ích như nhà trẻ, căng tin, trạm y tế, khu thể thao, sân chơi là cần thiết để tạo môi trường sống tiện nghi và lành mạnh cho người lao động;
  2. Tiện ích hỗ trợ đời sống lao động: Các công trình công cộng như siêu thị nhỏ, tiệm giặt là, các cửa hàng dịch vụ thiết yếu phục vụ cho cư dân là công nhân cần phải được thiết kế và bố trí thuận tiện;
  3. Tiện ích giao thông và hạ tầng cơ sở: Các dự án NOXH trong khu công nghiệp cần có hệ thống giao thông nội bộ thuận lợi, đồng bộ với các tuyến giao thông công cộng, đường bộ, đảm bảo an toàn cho công nhân di chuyển giữa khu công nghiệp và khu dân cư;
  4. Chú trọng đến các yếu tố an ninh: Việc bố trí các cổng bảo vệ, hệ thống camera giám sát và các công trình an ninh để bảo đảm trật tự trong khu vực là rất quan trọng.

Căn cứ vào nội dung trên, các tiện ích cần có tại khu vực được liệt kê trong Danh mục sau:

Bảng 2.2. Danh mục tiện ích công cộng với NOXH liền kề khu công nghiệp

b. Với nhà ở xã hội trong khu đô thị

Khi NOXH được xây dựng trong khu đô thị, các nguyên tắc bố trí TICC thường sẽ có sự đa dạng hơn để phục vụ nhu cầu của cư dân đa dạng, bao gồm cả người lao động và các nhóm dân cư khác:

  • Đảm bảo tính đồng bộ với khu đô thị: Các TICC phải được bố trí đồng bộ với các tiện ích công cộng của khu đô thị như công viên, khu thể thao, trường học, bệnh viện, trạm y tế, khu vui chơi giải trí;
  • Tạo điều kiện sống văn minh, tiện nghi: Các công trình như siêu thị, cửa hàng dịch vụ, các cơ sở giáo dục, chăm sóc sức khỏe, khu vực sinh hoạt cộng đồng phải được bố trí thuận tiện, tạo điều kiện cho cư dân có thể tiếp cận dễ dàng;
  • Môi trường sống xanh, sạch đẹp: Việc bố trí công viên, khu vực xanh, các không gian công cộng ngoài trời giúp cải thiện môi trường sống và tăng cường sức khỏe cho cư dân;
  • Công trình phục vụ cộng đồng: Ngoài các tiện ích thiết yếu, trong khu đô thị còn có các công trình nhà sinh hoạt cộng đồng, thư viện, phòng đọc sách, nơi cư dân có thể tổ chức các hoạt động cộng đồng;
  • Giao thông thuận tiện: Các khu NOXH trong khu đô thị cần có hệ thống giao thông nội bộ và kết nối với hệ thống giao thông công cộng như các trạm xe buýt, tàu điện ngầm hoặc đường sắt để thuận tiện cho cư dân di chuyển.

Căn cứ vào nội dung trên, các tiện ích cần có tại khu vực NOXH ở trong khu đô thị được liệt kê trong danh mục sau:

Bảng 2.3. Danh mục tiện ích công cộng với NOXH ở trong khu đô thị

2.3. Tổ chức không gian TICC trong một số khu NOXH tại Thủ Đầu Một

2.3.1. Khu nhà ở xã hội Định Hòa

Không gian giữa hai tòa nhà được thiết kế lại đã được cải thiện với các tiện ích công cộng đầy đủ, mang lại nhiều ý nghĩa tích cực cho cư dân và khu vực xung quanh. Những cải thiện đáng chú ý và ý nghĩa của chúng bao gồm: Khu thể thao, sân chơi, cây xanh lớn, ghế ngồi, và lối đi rõ ràng, giúp cải thiện chất lượng sống và tăng cường kết nối cộng đồng. Cảnh quan xanh mát và thiết kế thẩm mỹ không chỉ mang lại môi trường sống dễ chịu mà còn nâng cao giá trị bất động sản. Các tiện ích như đèn chiếu sáng và thiết bị thể thao ngoài trời thúc đẩy lối sống lành mạnh, an toàn, và tạo điều kiện để cư dân xây dựng một cộng đồng gắn kết, bền vững.

Khu đất trống phía trước tòa nhà đang bỏ không là địa điểm thuận lợi để bố trí TICC vườn dạo. Thiết kế đề xuất cụ thể như sau:

Minh họa thiết kế hành lang NOXH Định Hòa
Thiết kế vườn dạo, NOXH Định Hòa

Bố trí và thiết kế tiện ích công cộng xanh mát và hiện đại với đài phun nước trung tâm làm điểm nhấn, tạo cảm giác thư giãn và tăng thẩm mỹ cho khu vực. Các ghế ngồi bằng gỗ được bố trí hợp lý xung quanh, kết hợp với hệ thống lối đi lát đá sạch sẽ và cây xanh đa dạng, mang lại không gian yên tĩnh và gần gũi với thiên nhiên. Hệ thống chiếu sáng dọc lối đi đảm bảo an toàn vào buổi tối, trong khi tiểu cảnh được sắp xếp hài hòa giúp tạo môi trường sống trong lành và thoải mái cho cư dân.

2.3.2. Khu nhà ở xã hội Becamex Hòa Lợi

Thực trạng NOXH Becamex Hòa Lợi chưa có bãi đỗ xe ô tô riêng, với việc phát triển của xe ô tô điện giá rẻ cho người thu nhập thấp gần đây thì nhu cầu bãi đỗ xe ô tô với các trạm sạc càng trở nên cần thiết đối với NOXH.

Thiết kế bãi đỗ xe NOXH Hòa Lợi

Bãi đỗ xe NOXH Hòa Lợi được thiết kế hiện đại và phù hợp với nhu cầu tiện ích công cộng, với hệ thống phân chia khu vực rõ ràng, đảm bảo giao thông thuận tiện. Khu vực đỗ xe rộng rãi, có đường kẻ vạch rõ ràng, kết hợp với các trạm sạc xe điện, đáp ứng xu hướng sử dụng phương tiện xanh. Hệ thống cây xanh xung quanh mang lại bóng mát và giảm bớt tác động nhiệt, tạo không gian thân thiện với môi trường.

Minh họa thiết kế khu thể dục thể thao cho NOXH Hòa Lợi

Khu vực thể dục thể thao được thiết kế ngoài trời với các thiết bị đơn giản nhưng đa dạng, phù hợp với mọi lứa tuổi. Điều này đáp ứng nhu cầu vận động của cư dân, đặc biệt là công nhân khu công nghiệp gần đó, giúp họ duy trì sức khỏe sau giờ làm việc căng thẳng.

Việc bố trí khu thể dục trong khu vực nhà ở xã hội giúp cư dân tiết kiệm thời gian và chi phí đến các phòng tập xa. Các thiết bị thể dục miễn phí là lựa chọn lý tưởng cho công nhân và người dân có thu nhập trung bình thấp.

Kết luận

Nghiên cứu đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế và quy hoạch tiện ích công cộng, bao gồm thành phần xã hội, quy mô dân số, trình độ văn hóa, mức thu nhập và lối sống. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển kiến trúc TICC dựa trên nguyên tắc lấy con người làm trung tâm, khả năng tiếp cận, tính linh hoạt và bền vững, hài hòa với cảnh quan tự nhiên và văn hóa địa phương.

Giải pháp bao gồm (1) Cải thiện không gian xanh: Phát triển công viên, vườn dạo, plaza, (2) Nâng cấp không gian giao thông: Vỉa hè, lối đi giữa hai dãy nhà, bãi giữ xe, (3) Tối ưu hóa không gian tầng trệt và mái.

Kiến nghị

Để phát triển hiệu quả hệ thống tiện ích công cộng trong các khu NOXH tại TP Thủ Dầu Một, việc đầu tiên và quan trọng nhất là hoàn thiện khung pháp lý với các quy định chi tiết về Danh mục các TICC trong quy hoạch, tiêu chuẩn thiết kế và quản lý. Các quy định này cần được xây dựng dựa trên nghiên cứu thực tiễn và phù hợp với điều kiện phát triển của địa phương, chú trọng đến việc đáp ứng nhu cầu của người lao động làm việc tại các khu công nghiệp đặc thù như Thủ Dầu Một. Những cơ chế này cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các tiện ích thiết yếu như nhà trẻ, trạm y tế, không gian sinh hoạt cộng đồng và các khu vực thể dục thể thao, vui chơi giải trí.

Song song với việc hoàn thiện chính sách, chính quyền địa phương cần xây dựng các chương trình hỗ trợ tài chính và tín dụng cụ thể cho các chủ đầu tư phát triển nhà ở xã hội, đi kèm các cam kết thực thi đầu tư TICC ở các mức độ hoàn thiện cơ bản cho cư dân có thể linh hoạt sử dụng an toàn theo nhu cầu và mục đích chính đáng, phù hợp pháp luật và quy định pháp lý. Điều này không chỉ tạo điều kiện cho việc phát triển NOXH một cách bền vững mà còn góp phần hình thành các cộng đồng dân cư văn minh, hiện đại, sống tốt, đáp ứng được mục tiêu phát triển đô thị của TP trong tương lai.

KTS Đinh Văn Hùng
KTS Vũ Thị Hồng Hạnh
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 02-2025)


Tài liệu tham khảo
[1] Bộ Xây dựng. (2014). Thông tư 08/2014/TT-BXD hướng dẫn thực hiện một số nội dung Nghị định số 188/2013/NĐ-CP về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.
[2] Ha, S. K. (2008). Social housing estates and sustainable community development in South Korea. Habitat International, 32(3), 349-363.
[3] Hào, N. A. (2016). Tổ chức không gian dịch vụ công cộng tại các chung cư cao tầng xây xen trong nội đô Hà Nội [Luận văn thạc sĩ]. Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội.
[4] Katz, P. (1998). The new urbanism: Toward an architecture of community. McGraw Hill.
[5] Lãnh, N. C. (2006). Quy hoạch đơn vị ở bền vững. Nhà xuất bản Xây dựng.
[6] Mai, N. T. T., & Nam, T. V. (2023). Quy hoạch các khu nhà ở xã hội hướng tới phát triển bền vững đô thị tại thành phố Đà Nẵng. Tạp chí Khoa học Công nghệ Xây dựng.
[7] Newman, O. (1972). Defensible space crime prevention through urban design. Macmillan.
[8] Stone, M. E. (2003). Social housing in the UK and US: Evolution, issues and prospects. Goldsmiths College, Centre for Urban Community Research.
[9] Tiêu chuẩn Việt Nam. (2023). TCVN 4450:2023 – Căn hộ ở – Tiêu chuẩn thiết kế.
[10] Trang, L. T. H. (2015). Đánh giá hiệu quả tổ chức không gian công cộng trong các công trình nhà ở xã hội tại Hà Nội [Luận văn thạc sĩ]. Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội