Ý tưởng kiến trúc nhà ở tương lai tại Việt Nam là tên của cuộc thi dành cho sinh viên (SV) các trường đào tạo KTS. Đây là sáng kiến của Câu lạc bộ (CLB) các trường đào tạo KTS do Hội KTS Việt Nam quyết định thành lập nhằm hỗ trợ hiệu quả nhất cho sự nghiệp đào tạo KTS mà Hội KTS Việt Nam đặc biệt quan tâm. Cuộc thi đầu tiên này đã được các trường thành viên của CLB thống nhất và nỗ lực tham gia với mong muốn cùng nhau khởi đầu một sân chơi sáng tạo kiến trúc bổ ích cho SV của tất cả các trường đào tạo KTS trên cả nước. Hy vọng sân chơi sáng tạo này sẽ trở thành một hoạt động định kỳ quan trọng của CLB Đào tạo KTS thu hút sự tham gia của đông đảo SV kiến trúc trong nước và cả nước ngoài.
Xem thêm: Kết quả Cuộc thi ý tưởng thiết kế nhà ở tương lai dành cho sinh viên
Mục đích của Cuộc thi: Khơi dậy tư duy sáng tạo của SV về kiến trúc nhà ở tương lai cho Việt Nam.
Trong tương lai, rõ ràng là nhà ở của chúng ta sẽ có điều kiện thuận lợi mới để thay đổi, cũng như phải đối mặt với nhiều thách thức không dễ vượt qua. Nhưng có điều chắc chắn rằng: Chúng ta có quyền mơ ước về một không gian sống, không chỉ đầy đủ tiện nghi, an toàn mà còn phải là một không gian văn hóa, thân thiện về xã hội và với môi trường sinh thái tự nhiên, đồng thời có khả năng ứng phó với những bất lợi do hiện tượng biến đổi khí hậu gây ra.
Đây là cuộc thi mở, không giới hạn về loại hình nhà ở cũng như thời gian (trong tương lai) và địa điểm. Tính mở của cuộc thi chính là nhằm tạo cơ hội cho SV tự do phát huy tư duy sáng tạo tươi trẻ của mình về không gian và môi trường ở cho con người trong tương lai. Đây cũng là một trong những hoạt động mà Hội KTS Việt Nam chủ trương với mong muốn góp phần vào việc chuẩn bị cho tương lai nghề nghiệp của SV kiến trúc.
Sau 3 tháng thi, 82 bài thi từ 10 trường đào tạo KTS đã được gửi đến Ban tổ chức cuộc thi. Và thật vui – Không chỉ vì số lượng lớn các phương án dự thi mà còn vì là chất lượng của các phương án.
Qua các phương án, có thể nhận thấy trước hết là sự phong phú về ý tưởng tổ chức không gian cư trú trong tương lai – Ở đô thị, nông thôn và các vùng đặc trưng khác nhau; với triết lý thiết kế, cách tiếp cận đa dạng khác nhau; mang đến nhiều giải pháp kiến trúc thú vị khác nhau… Có ý tưởng với giải pháp thực tế đầy chất lãng mạn trong tạo hình kiến trúc; và cũng không ít những ý tưởng mới với các giải pháp đậm chất công nghệ cao nhưng đều hướng tới việc nâng cao chất lượng môi trường cư trú theo hướng nhân văn và thân thiện với tự nhiên. Tất cả các phương án dự thi tạo nên cảm nhận ngạc nhiên và thán phục cho Hội đồng Giám khảo. Điều đó cho thấy sức sáng tạo đáng trân trọng của tuổi trẻ.
Trong số các ý tưởng ấy, nổi bật là các phương án với 3 cách tiếp cận cụ thể như sau:
1. Tiếp cận kỹ thuật và công nghệ
Ý tưởng táo bạo và độc đáo đậm chất kỹ thuật của phương án, áp dụng công nghệ tiên tiến tạo nên mô hình nhà ở tương lai mới, ấn tượng, trong đó “tính tự do” trong kiến trúc nhà ở được đề cao. Nhờ đĩa từ đặt dưới mặt đất, công trình được định vị trong không gian và mặt đất được giải phóng. Con người, vì thế có thể tự do lựa chọn độ cao, tầm nhìn và hình thức kiến trúc công trình nhà ở của mình. Tự do được trả lại cho mặt đất với các hoạt động cộng đồng và vẻ đẹp của thiên nhiên,… Và công trình nhà ở được thiết kế với sự trợ giúp của công nghệ mới như một “đơn vị cân bằng sinh thái” – Nghĩa là sử dụng năng lượng mặt trời, tái sử dụng nước và chất thải,…
2. Tiếp cận sinh thái tự nhiên
Từ hình ảnh cây đước quen thuộc ở vùng ngập mặn, SV đã sáng tạo mô hình nhà ở tương lai theo hướng sinh thái với các giải pháp tự cung, tự cấp về năng lượng và nước,… là ý tưởng vừa lãng mạn vừa hiện thực của phương án. Đó là một cụm nhà ở nhỏ được tổ hợp xung quanh đài nước. Đài nước với việc áp dụng công nghệ hiện đại là hạt nhân kỹ thuật (nước và năng lượng) đảm bảo chất lượng môi trường ở tốt nhất cho cụm nhà. Cụm nhà ấy được cấy vào không gian mênh mông của rừng đước là một giải pháp hợp lý cho chính vùng đất Cần Giờ mà bài thi muốn áp dụng.
3. Tiếp cận nhân văn
Ý tưởng chủ đạo của phương án mang tính nhân văn là “Cộng sinh Con người với Thiên nhiên”, được thể hiện trong một cấu trúc không gian đơn vị ở dạng kim tự tháp ngược độc đáo và ấn tượng. Ở đó, các căn hộ gắn với cây xanh, phát triển theo hướng mở. Và bằng các giải pháp công nghệ tái tạo nước và năng lượng, trong cấu trúc không gian đơn vị ở, thiên nhiên trở nên sinh lời và môi trường ở trong lành, giao tiếp xã hội thân thiện giữa các cư dân,… Đây là những điểm mạnh, nổi bật của phương án.
Thay lời kết
Qua kết quả của cuộc thi đầu tiên này, chúng ta có thể khẳng định đây là một hoạt động cần thiết và bổ ích cho SV các trường đào tạo KTS trên cả nước – một cơ hội để SV các trường giao lưu, học hỏi, rất cần được tiếp tục để tạo nên truyền thống giao lưu học thuật, sáng tạo kiến trúc giữa các cơ sở đào tạo KTS trên cả nước. Qua đó góp phần thúc đẩy công tác đào tạo KTS của các cơ sở đào tạo. Và CLB các trường đào tạo KTS do Hội KTS Việt Nam thành lập và dưới sự bảo trợ truyền thông chính thức của Tạp chí Kiến trúc – Hội KTS Việt Nam là tổ chức chính thức có sứ mệnh thực hiện.
PGS. TS. KTS Nguyễn Quốc Thông
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến Trúc số 02 – 2017
